Zamek wzniesiono w XIV wieku. Był wielokrotnie przebudowywany. Pełnił funkcje obronne, rezydencjalne i administracyjne. Pod koniec XV wieku zaczął podupadać, a po włączeniu Mazowsza do Królestwa Polskiego całkowicie stracił znaczenie. Największych zniszczeń doznał w czasie potopu szwedzkiego oraz III wojny północnej. Kolejnych dokonali Prusacy po III rozbiorze Polski.

Dziś warownia jest trwałą ruiną. Niewielkie ekspozycje znajdują się na basztach i w zrekonstruowanej piwnicy (tzw. sali gotyckiej). W murach zamku nakręcono jedną ze scen filmu pt. „Krzyżacy” (pojedynek Zbyszka z Bogdańca z bratem Rotgierem).

Zwiedzanie zamku

Krótki spacer rozpoczynamy od obejrzenia ratusza, znajdującego się przy pl. Jana Pawła II. Jest to neogotycki budynek, zbudowany prawdopodobnie w 1844 r. Potem udajemy się ul. Warszawską do secesyjnej kamienicy Brudnickich (przy ul. Ściegiennego 2). Zbudowana została w 1912 r. i uchodzi za jeden z ładniejszych budynków w mieście.

Muzeum mieści się w budynku dawnego banku mieszczańsko-rolniczego. Gromadzi zbiory związane z historią ziemi ciechanowskiej.

Wystawa pt. “Utracony świat. Ślady rodzin żydowskich do 1942 roku” przedstawia historię ciechanowskich Żydów oraz przybliża ich kulturę i obyczaje. Równie ciekawa jest ekspozycja pt. “Dawne rzemiosło wsi mazowieckiej w miniaturze.” Zobaczymy na niej modele budynków gospodarczych, narzędzi, czy małej architektury, będące dziełem Kazimierza Bobińskiego. Ponadto w muzeum znajduje się wystawa rzeźby ludowej z terenu ziemi zawkrzeńskiej.

Strona muzeum

Ta charakterystyczna budowla powstała w II połowie XIX wieku. Składa się z trzech ostrołukowych arkad. Budzi zachwyt kunsztem architektonicznym. Tuż obok niej znajduje się gotycki, poklasztorny kościół pw. Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny.

Wieża ciśnień znajduje się na terenie Parku Nauki Torus. Tak naprawdę jest to wieżowy zbiornik wyrównawczy na wodę, zbudowany w 1976 r. na potrzeby ciechanowskiego przemysłu. Choć nigdy nie był w pełni wykorzystany, na stałe wpisał się w miejski pejzaż. W 2013 r. portal The World Geography umieścił zbiornik na piątym miejscu w rankingu najbardziej niezwykłych wież na świecie!

Strona parku

Muzeum mieści się w dawnej posiadłości rodziny Krasińskich. Zabudowania rozlokowane są w parku w stylu angielskim. Kryją się zaś w nich różnorodne ekspozycje.

W neogotyckim pałacu z XIX wieku mieści się wystawa poświęcona Zygmuntowi Krasińskiemu. We dworze zobaczymy ekspozycję pt. “Malarstwo i rzeźba w epoce romantyzmu”. Z kolei w oficynie dworskiej możemy obejrzeć wystawy czasowe zaś w powozowni wystawy poświęcone pojazdom konnym oraz europejskim tradycjom polowań. W oranżerii mieści się ekspozycja multimedialna zaś w zabudowaniach folwarcznych stajnia i ptaszarnia.

Spacerując po parku możemy zobaczyć jedyny w Polsce pomnik Zygmunta Krasińskiego. Tuż obok parku jest kościół pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny, gdzie pochowany jest Zygmunt Krasiński, jego dzieci oraz rodzice. W świątyni znajduje się nagrobek matki poety, przedstawiający kobietę błogosławiącą syna na łożu śmierci, a także płaskorzeźby poświęcone jego synom.

Strona muzeum

Proponuję teraz krótki przystanek w Płońsku. Zatrzymujemy się na pl. 15 sierpnia. Charakterystycznym punktem jest tu współczesny pomnik Michała Archanioła, który jest patronem miasta. Warto zwrócić uwagę na budynek pod numerem 21a. Mieszkał tu Dawid Ben Gurion, jeden z ojców-założycieli Izraela i jego pierwszy premier. W piwnicy budynku znajduje się niewielka wystawa jemu poświęcona.

Świątynię wzniesiono w XII wieku wraz z klasztorem Kanoników Regularnych (obecnie rezydują tu salezjanie). Jest cennym zabytkiem architektury romańskiej. Była kilkukrotnie przebudowywana, co spowodowało dodanie elementów gotyckich i barokowych i częściowe zatarcie pierwotnego charakteru.

W kościelnej kruchcie warto zobaczyć zrekonstruowany, bogato udekorowany, romański portal. Na ścianach kaplicy południowej znajdują się cenne, średniowieczne freski. W centrum XVII-wiecznego ołtarza głównego znajduje się cudowny obraz Matki Boskiej Czerwińskiej.

Ciekawostką jest, że przed bitwą pod Grunwaldem modlił się tu Władysław Jagiełło, po niej zaś ofiarował klasztorowi hełm, który nosił w trakcie potyczki.

Cmentarz założono w XVIII wieku. Zachowały się tu fragmenty około 50 nagrobków. Przez pewien czas (tzn. do momentu założenia kirkutu na stołecznym Bródnie) chowano tu także warszawskich Żydów.

W trakcie II wojny światowej dochodziło tutaj do niemieckich egzekucji. Cmentarz był też wówczas dewastowany, m.in. macewy były wykorzystywane jako budulec. Od strony ul. Przytorowej można zobaczyć zbudowany w 2011 r. pomnik w formie muru, do którego przytwierdzono ponad 100 takich macew, użytych przy budowie jednej z lokalnych ulic. W 2019 r. powstał drugi, podobny mur.

Modlińska twierdza jest jedną z największych w Europie (porównywalną jedynie z francuską twierdzą Verdun). Jej budowa rozpoczęła się w 1806 r. z rozkazu Napoleona Bonaparte. W późniejszych latach została przebudowana i znacząco rozbudowana przez Rosjan.

Twierdza składa się z wielu elementów. W Nowym Dworze Mazowieckim znajduje się centralna część umocnień wraz z cytadelą, w której kiedyś mieściły się koszary. Warto wiedzieć, że jest to najdłuższy budynek w Europie, mierzący 2250 metrów! W pobliżu znajdują się dwa umocnione przedmościa – nowodworskie i kazuńskie. Tę centralną część otaczają z kolei dwa pierścienie fortów (zewnętrzny i wewnętrzny).

Twierdzę można zwiedzać samodzielnie lub z przewodnikiem. W niektórych obiektach urządzono wystawy. Należy przy tym pamiętać, że twierdza zajmuje ogromny teren, a także wtopiona jest we współczesną, miejską tkankę. Niektóre obiekty znajdują się w prywatnych rękach i samodzielnie można je zobaczyć tylko z zewnątrz.

Zwiedzanie fortów wewnętrznego i zewnętrznego pierścienia to osobna kwestia. Część z nich nie doczekała do naszych czasów (zresztą budowę nie wszystkich rozpoczęto), dostęp do innych jest ograniczony. Są jednak i takie, które można obejrzeć, przy czym wiąże się to z wyjazdem poza Nowy Dwór Mazowiecki.

Zwiedzanie twierdzy

Wśród historyków nie ma zgody co do daty powstania nekropolii. Spoczywają tu żołnierze wielu armii, którzy polegli w różnych konfliktach. Ponadto grzebano tu również cywilów. Najstarsze zachowane nagrobki pochodzą z okresu I wojny światowej.

Uwagę zwraca duża kwatera żołnierzy którzy zginęli w bitwie warszawskiej w 1920 r. Pochowano tu też część obrońców twierdzy Modlin z 1939 r. Ich mogiły znajdują się w sąsiedztwie współczesnego pomnika, poświęconego pamięci poległych żołnierzy z 1920 r. i 1939 r.

Podczas II wojny światowej także Niemcy chowali tu swoich żołnierzy, głównie tych którzy zginęli tłumiąc powstanie warszawskie. W tej części cmentarza obecnie znajdują się rozsiane, pojedyncze krzyże oraz pomnik z tablicami, na których wyryto nazwiska poległych.

Muzeum mieści się w budynku dawnych koszar oficerskich. Przedstawia historię obrony twierdzy Modlin podczas kampanii wrześniowej 1939 r. Opowiada także o jej wcześniejszym funkcjonowaniu – w okresie napoleońskim oraz za panowania carskiej Rosji.

Kulminacyjnym punktem wystawy jest replika prochowni, pełniącej rolę bunkra. Dzięki zastosowaniu multimedialnych technologii można tu poczuć grozę nalotu niemieckich bombowców. Dodatkowo przed muzeum można zobaczyć ekspozycję sprzętu wojskowego.

Strona muzeum

W dawnej prochowni urządzono wystawę poświęconą historii obrony Modlina w 1939 r. Możemy tu m.in. zobaczyć kolekcję broni i mundurów, zajrzeć do gabinetu dowódcy, czy postrzelać z wirtualnego karabinu maszynowego. Dzięki licznym multimedialnym instalacjom zwiedzanie tego miejsca stanowi ekscytującą przygodę.

Nieopodal prochowni znajduje się Wieża Czerwona. Kiedyś pełniła funkcję obserwacyjną. Stacjonowali tu także wyznający islam żołnierze rosyjscy, pochodzący głównie z Kaukazu (stąd jej druga nazwa). Dziś wieża pełni rolę tarasu widokowego, oferując fenomenalne widoki. W środku urządzono również małą ekspozycję, poświęconą twierdzy Modlin.

Zwiedzanie prochowni

XIX-wieczny spichlerz znajduje się na Kępie Szwedzkiej, przy ujściu Narwi do Wisły. Na początku był to magazyn zbożowy, a od II połowy XIX wieku magazyn modlińskiej twierdzy. Celom wojskowym służył aż do wybuchu II wojny światowej. Znacznie ucierpiał podczas kampanii wrześniowej, w wyniku bombardowania. Obecnie znajduje się w stanie ruiny.

Najlepiej prezentuje się z przeciwległego brzegu Narwi, z tarasu widokowego przed Bramą Napoleona, będącą jedną z bram wejściowych na teren twierdzy. Ciekawostką jest, że w ramach twierdzy funkcjonował także port rzeczny. Stacjonująca w nim flotylla po I wojnie światowej została przejęta przez Polskę, stając się zalążkiem naszej marynarki wojennej. Informuje o tym tablica pamiątkowa nieopodal bramy.