Twierdza Srebrna Góra została zbudowana w celu zabezpieczenia militarnego Śląska, który został zdobyty przez Prusy w XVIII w. Nadzór nad budową sprawował sam król Fryderyk Wielki. Powstała na terenie dwóch górujących nad Przełęczą Srebrną wzniesień: Warownej Góry oraz Ostrógu. Finansowanie robót zapewnił specjalny podatek nazywany dopustem srebrnogórskim.

Pierwszym i jedynym sprawdzianem dla obronności fortyfikacji było oblężenie przez wojska napoleońskie podczas wojny Prus z Francją (1806–1807). Mimo prób zdobycia, twierdza nie została zajęta, a podpisanie pokoju w Tylży zakończyło oblężenie. Z roku na rok, budowla stopniowo traciła na znaczeniu. Przez kilka następnych lat służyła jako poligon doświadczalny dla testowania artylerii i materiałów wybuchowych.

W II połowie XIX w., władze pruskie zaniechały niszczenia fortyfikacji i postanowiły uczynić z niej atrakcję dla przyjezdnych. Na początku dojazd do Przełęczy Srebrnej umożliwiła zębata Kolej Sowiogórska. Po I wojnie światowej główny fort został odremontowany i urządzono w jego wnętrzu restaurację „Donjon”.

Obecnie Twierdza Srebrna Góra jest uznawana za jedną z najważniejszych atrakcji Dolnego Śląska. Zwiedzanie jej obejmuje m.in. Donjon, podziemne kazamaty, studnię wykutą w skale oraz różne ekspozycje związane z historią i artylerią forteczną. Świetny przewodnik poprowadzi Was przez wszystkie interesujące miejsca. Istnieje także możliwość nocnej eksploracji, która oferuje niezapomniane przeżycia.

Strona twierdzy

Fort Spitzberg, zwany także Fortem Ostróg, stanowi niezwykłą atrakcję dla miłośników historii, szczególnie okresu II wojny światowej. Umundurowany historycznie przewodnik zabierze Was w podróż przez wydarzenia związane z obiektem. W trakcie zwiedzania przygotowywuje się manekina do ucieczki, zagłusza kopanie tunelu śpiewem czy uczestniczy w codziennych obowiązkach obozowych, np. obieraniu ziemniaków.

Obiekt został zbudowany w XVIII w. na szczycie wzgórza Ostróg. Funkcjonował jako fort pomocniczy Twierdzy Srebrnogórskiej i miał za zadanie strzec Przełęczy Srebrnej oraz południowej flanki twierdzy. Fort posiadał 19 kazamat, sześć stanowisk dla armat i kilkadziesiąt strzelnic dla karabinów, a także prochownię i studnię forteczną sięgającą 86 m w głąb wzgórza.

W latach 30., fort był ośrodkiem szkoleniowym Hitlerjugend, a w czasie II wojny światowej pełnił funkcję więzienia oraz obozu jenieckiego. Nawet pomimo surowych warunków, z fortu udało się uciec trzem polskim oficerom.

Strona fortu

Srebrna Góra to miejscowość o bogatej historii, sięgającej XIV w., kiedy to została założona jako osada górnicza wykorzystująca złoża rud srebra. Dwa stulecia później, eksploatacja złóż zaczęła być nieopłacalna. Od tego czasu miasto podupadło, a próby reaktywacji wydobycia nie przyniosły oczekiwanych rezultatów. Po zakończeniu II wojny światowej została włączona do Polski, tracąc prawa miejskie.

Centrum miasteczka skupia się wokół rynku, gdzie przy malowniczej fontannie znajduje się kamienna figura pruskiego żołnierza, stanowiąca ważne świadectwo historii militarnej. Niedaleko znajduje się kościół ewangelicki, który kilkukrotnie odbudowywano, a po II wojnie światowej przekształcono w hotel i restaurację. W 2007 r. zaadaptowano go na teatr. Spacerując po miejscowości możemy również podziwiać urokliwe kamienice z XVIII i XIX w. oraz pomnik żołnierza napoleońskiego.

Zamek Peterwitz to zabytkowa budowla datowana na XV w., składająca się z trzech skrzydeł z dziedzińcem wewnętrznym i trzema narożnymi basztami. Otoczony jest fosą i znajduje się w dolinie. Na przestrzeni kolejnych stuleci, wielokrotnie przebudowywana i rozbudowywana. Właścicielami zamku byli różni członkowie szlacheckich rodów, m.in. Chrystian Fryderyk von Ampassek i rodzina von Strachwitz.

Obiekt pierwotnie otoczony był umocnieniami ziemnymi, z których niektóre resztki zachowały się do dzisiaj. Po II wojnie światowej zamek przeszedł w ręce Państwowego Ośrodka Hodowli Zarodkowej, a następnie został upaństwowiony. Obecnie jest własnością prywatną i obejrzeć go można tylko z zewnątrz.

Bielawska Placówka Muzealna jest integralną częścią Miejskiej Biblioteki Publicznej. Muzeum skupia się głównie na historii miasta, prezentując eksponaty z XIX w. oraz rekonstruując dawne izby mieszkalne i klasy szkolne.Obecnie obiekt dysponuje jedenastoma działami, które prezentują różnorodne aspekty życia i historii Bielawy. Wśród nich znajdują się działy poświęcone turystyce, przemysłowi, aptekarstwu, wydawnictwom, sztuce, sporcie, wyznaniom, rzemiosłom, życiu codziennemu oraz wojskowości.

Ponadto, muzeum organizuje wystawy czasowe oraz lekcje muzealne, podczas których eksponaty są wykorzystywane jako materiały dydaktyczne. Bardzo sympatyczni pracownicy posiadają ogromną wiedzę i z pasją się nią dzielą. Dodatkowo, jeden z nich jest również autorem książek m.in. o Bielawie.

Strona muzeum

Spacer po Dzierżoniowie zaczynamy od rynku i wieży ratuszowej, która nad nim góruje. Zbudowana na planie kwadratu, prowadzi do wnętrza przez dwa wejścia ozdobione ostrołukowymi ceglanymi portalami. Piękna balustrada z herbem miasta i godłem Habsburgów, dodana dzięki bogatemu cechowi tkackiemu na początku XVII w., zachwyca swoim detalem. Wnętrze wieży skrywa nie tylko zabytkowy mechanizm zegara, ale także galerię historycznych fotografii, które przenoszą w dawne czasy. Taras widokowy oferuje podziwianie panoramy Kotliny Dzierżoniowskiej.

Nieopodal wieży, w dolnej części ratusza, znajduje się rekonstrukcja XIV-wiecznej Mennicy Miejskiej. To tutaj, w warsztacie menniczym, można własnoręcznie wybić pamiątkowe monety, ożywiając ducha minionych wieków.

Nie sposób ominąć również figury św. Jana Nepomucena. Ten barokowy pomnik stanowi istotny element historyczny Dzierżoniowa. Fundatorem rzeźby był Siegfried, rzeźnik, który popełnił bluźnierstwa przeciwko św. Nepomucenowi i wyznaniu katolickiemu. Na cokole znajduje się łacińska inskrypcja, która podkreśla pobożność i obronę św. Jana Nepomucena przed bezbożnymi nieprzyjaciółmi.

Świadectwem dawnych czasów handlu i rzemiosła są sukiennice, których historia sięga już XII w. Wokół nich organizował się blok śródrynkowy, stając się sercem handlu i życia społecznego. Choć obiekt wielokrotnie przeszedł przebudowy, to jego zewnętrzna ściana wciąż zachowuje późnogotyckie formy.

Idąc dalej, zobaczymy mury obronne, które wybudowano pod koniec XIII w. na polecenie księcia świdnickiego Bolka I. Baszty i bramy, choć nieco zmodyfikowane w kolejnych wiekach, przypominają o trudach minionych czasów. Spacerując wzdłuż murów, można podziwiać charakterystyczne portale, które przenoszą w odległe czasy, ukazując życie i kunszt ówczesnych rzemieślników.

Kościół św. Jerzego to nie tylko monumentalna budowla, ale także symbol długiej historii i bogactwa architektonicznego oraz sakralnego. Według przekazów legendarnych, fundację kościoła przypisuje się piastowskiemu księciu Bolesławowi Kędzierzawemu w XII w. Świątynia jest najstarszą historyczną budowlą w mieście, a jej pierwotna konstrukcja drewniana została przebudowana.

Architektura kościoła łączy w sobie elementy gotyku, renesansu, manieryzmu i baroku. Najważniejsze elementy wyposażenia, tj. ołtarze, ambona, organy czy chrzcielnica, prezentują bogactwo stylów artystycznych i rzemieślniczych. Portale kościoła zdobią gotyckie, gotycko-renesansowe i renesansowe oprawy. Niezwykłe freski, nagrobki, epitafia i figury św. Jerzego oraz św. Jana Nepomucena dopełniają klimat wnętrza.

Synagoga w Dzierżoniowie to ważny element historii religijnej i kulturowej regionu. Początkowo pełniła funkcję miejsca modlitwy oraz siedziby rabina i jego rodziny.

W okresie II wojny światowej świątynia, mimo zagrożenia, przetrwała służąc celom administracyjnym Hitlerjugend. Po wojnie została przekazana Żydowskiemu Komitetowi Wojewódzkiemu i odnowiona, służąc ponownie celom religijnym.

Niestety, po latach użytkowania, synagoga popadła w ruinę. Dopiero zaangażowanie Fundacji Beiteinu Chaj pozwoliło na jej odnowienie. Prace remontowe, w tym wymiana dachu, umożliwiły przekształcenie obiektu w centrum kulturalno-edukacyjne. Jako jeden z nielicznych zachowanych obiektów żydowskiej kultury na Dolnym Śląsku, synagoga jest wpisana do rejestru zabytków.

Strona synagogi

Muzeum Miejskie mieści się w urokliwym pałacyku z XIX w., który pierwotnie należał do Hermanna Cohna, współzałożyciela firmy Cohn Gebrüder, jednej z pierwszych tkalni mechanicznych w Dzierżoniowie. Elewacje pałacyku przyciągają wzrok ceglanym kolorem, piaskowcowymi detalami i drewnianymi belkami ryglowymi na szczycie i wieżyczce. Wnętrza budynku także zachwycają – monumentalna klatka schodowa z ogromnym witrażem, oryginalne boazerie i piękne stropy odkrywają przed zwiedzającymi ducha minionych epok.

Wśród licznych eksponatów muzeum znajdują się zbiory kartograficzne, dokumenty historyczne oraz kolekcje artefaktów odzwierciedlające historię i kulturę Dzierżoniowa i okolic. Wystawy stałe, np. Salonik Mieszczański czy Izba Sowiogórska, przenoszą odwiedzających w świat XIX-wiecznych wnętrz i życia codziennego tamtych czasów. Kolejną ekspozycją jest kolekcja kilkuset figur cynowych, ukazujących żołnierzy wraz z ich uzbrojeniem i wyposażeniem. Tradycyjnie odlewane postacie, były produkowane m.in. w Dzierżoniowie.

Jednak dla mnie, najciekawsza wystawa to ta poświęcona historii radioodbiorników oraz legendarnego producenta elektroniki – firmy Diora. Zbiory obejmują różne okresy rozwoju radioodbiorników, poczynając od ich narodzin do współczesności. Eksponowane modele prezentują ewolucję designu, funkcjonalności oraz znaczenie radia jako medium komunikacyjnego i rozrywkowego. Prezentowane są rzadkie modele radioodbiorników, telewizorów i innych urządzeń elektronicznych produkowanych przez Diorę oraz ich wpływ na życie codzienne i kulturę technologiczną.

Strona muzeum