Muzeum Ziemi Nidzickiej mieści się w zamku krzyżackim w Nidzicy. Ekspozycja „Z dziejów Ziemi Nidzickiej” obejmuje cztery sale w przyziemiu zamku. W pierwszej znajdują się eksponaty ukazujące najstarszą historię Prusów oraz początki zamku i miasta. Druga sala zawiera fotografie Nidzicy sprzed I i II wojny światowej, mazurskie kafle oraz religijne publikacje pisane gotykiem, adresowane do Mazurów. Trzecia sala, czyli zbrojownia, prezentuje kopie uzbrojenia z czasów bitwy pod Grunwaldem. Czwarta sala skupia się na etnografii regionu, pokazując m.in. wyposażenie mazurskich chałup i sprzęty domowe.

Odkrywanie zamku rozpoczyna się w przyziemiu, potem, na pierwszym piętrze znajduje się galeria prac Hieronima Skurpskiego, jednego z najwybitniejszych artystów Warmii i Mazur. Następnie „Sala Rycerska” z XV-wiecznymi polichromiami i gotyckim sklepieniem, która dawniej była kancelarią wójta, kaplicą i refektarzem. Ostatnim punktem jest „Galeria pod Belką” w dawnym krzyżackim spichlerzu, czyli dala widokowa. Oferuje widok na panoramę miasta i zarazem jest przestrzenią wystawienniczą. W zamkowych salach odbywają się również koncerty, wernisaże, konferencje, bankiety i bale.

Zwiedzanie muzeum odbywa się o pełnych godzinach, a kasa biletowa otwierana jest na 5 min przed każdą z tych godzin. Drzwi do muzeum są zamknięte do momentu otwarcia kasy, dlatego warto podejść i sprawdzić, czy już je otworzono, aby uniknąć niespodzianki.

Sam zamek w Nidzicy, wybudowano na początku XV w. jako siedziba prokuratora krzyżackiego. Przez wieki zmieniał właścicieli i był świadkiem wielu historycznych wydarzeń, np. zdobycia przez wojska polskie w 1410 r. W kolejnych latach rozbudowano przedzamcze, które później spłonęło. W XIX w. zamek służył jako sąd i więzienie. Podczas II wojny światowej został zbombardowany przez Rosjan, a odbudowa zakończyła się w 1965 r.

Strona zamku

Kościół Świętego Krzyża w Nidzicy został zbudowany przez ewangelików, którzy osiedlili się tam na początku XIX w. Po II wojnie światowej, w wyniku wzrostu liczby katolików, władze przekazały im kościół ewangelicki, co doprowadziło do zamiany świątyń między wyznaniami w 1948 r.

Neogotycka świątynia wyróżnia się murami z kamienia i cegły oraz drewnianym stropem kasetonowym. Wnętrze kościoła zdobią cenne zabytki sztuki sakralnej, przeniesione z innych kościołów, w tym obrazy ołtarzowe z XV w. i barokowe figury ewangelistów. W prezbiterium znajduje się chrzcielnica oraz ambona ozdobiona płaskorzeźbami.

Nidzica, położona nad rzeką Nidą, ma bogatą historię sięgającą czasów średniowiecza. Pierwszy drewniany obiekt obronny wzniesiono tu prawdopodobnie w XIII w. W kolejnym stuleciu, osada otrzymała prawa miejskie, a dwa wieki później miasto stało się ważnym punktem strategicznym i handlowym na granicy z Mazowszem. Nidzica uczestniczyła w ważnych wydarzeniach historycznych, np. zjazdach przedstawicieli Zakonu Krzyżackiego, Królestwa Polskiego i Wielkiego Księstwa Litewskiego. W okresie Wielkiej Wojny z Zakonem Krzyżackim oraz wojny trzynastoletniej, miasto przechodziło z rąk do rąk między Polską a Krzyżakami. Po II wojnie światowej, Nidzica, będąca zniszczona w 75–80%, przeszła pod administrację polską. Miasto stopniowo odbudowywano, a ludność niemieckojęzyczna została wysiedlona.

Centrum miasta zaczynamy zwiedzać od rynku, który tętni życiem. Znajdziemy na nim m.in. barwną fontannę, grafiki przedwojennej Nidzicy podświetlane nocą, odrestaurowane kamienice oraz rzeźbę dziecka zapalającego lampę- symbolizuje syna latarnika, który pomagał choremu ojcu, rozpalając miejskie lampy. Pomnik ten przedstawia chłopca z dwoma małymi pieskami.

Nie sposób nie wspomnieć o ratuszu- siedzibie Urzędu Miejskiego i Punktu Informacji Turystycznej. Pierwszy magistrat w Nidzicy, zbudowany w średniowieczu, został zburzony w XIX w. z powodu złego stanu technicznego. Zastąpił go nowy budynek, który niestety wojska rosyjskie zniszczyły podczas I wojny światowej. Obecny, wybudowany w kolejnym stuleciu, w stylu neoklasycystycznym, jest ozdobiony okrągłą wieżyczką pokrytą miedzią.

Muzeum Bitwy pod Grunwaldem posiada ekspozycję stałą pt. “Wielka Wojna z Zakonem Krzyżackim w latach 1409-1411” oraz czasowe. Pierwsza, prezentuje wydarzenia związane z bitwą pod Grunwaldem oraz okoliczności jej poprzedzające i następujące. Zwiedzając obiekt można zapoznać się z relacjami politycznymi, gospodarczymi i wojskowymi między stronami konfliktu oraz z przebiegiem samej bitwy. Dodatkowo, znajdują się tam interaktywne mapy, eksponaty archeologiczne, repliki średniowiecznego uzbrojenia oraz fragmenty kości odkrytymi podczas badań na Polach Grunwaldu.

W muzeum można również obejrzeć różnorodne filmy dokumentalne dotyczące bitwy pod Grunwaldem, w tym wycinek z filmu “Krzyżacy” Andrzeja Wajdy, który przedstawia bitwę. Ponadto dostępne są interaktywne prezentacje multimedialne, które ułatwiają zrozumienie przebiegu wydarzeń historycznych.

Placówka posiada także kolekcję eksponatów związanych z rycerstwem, np. średniowieczne stroje, uzbrojenie czy wyposażenie rycerzy. Zwiedzający mogą zobaczyć odtworzoną kaplicę pobitewną, która stała na polu bitwy. Oprócz tego, na Polach Grunwaldzkich można zwiedzić pomnik dwóch rycerzy oraz inne miejsca historyczne związane z bitwą.

Strona muzeum

Na rynku w Olsztynku znajdziemy m.in potężnego kamiennego lwa, symbolizującego XII Mazurską Dywizję Piechoty, która brała udział w bitwie pod Tannenbergiem w 1914 r. Pomnik ten znajdował się wcześniej na terenie mauzoleum Tannenberg-Denkmal. Kolejną budowlą jest ratusz, który wybudowano na początku XX w., na fundamentach starej budowli. To eklektyczny, dwukondygnacyjny budynek z charakterystyczną wieżyczką na dachu.

Wewnątrz ratusza znajduje się Muzeum Obozu Jenieckiego Stalag IB i Historii Olsztynka, które pełni istotną rolę w ocaleniu i prezentacji historii regionu. Składa się z dwóch sal, z których pierwsza poświęcona jest dziejom miasta Olsztynek oraz walorom turystycznym regionu. Druga sala rozpoczyna się historią I wojny światowej i skupia się na obozie jenieckim Stalag IB Hohenstein, który funkcjonował w latach 1939-1945 oraz bitwie pod Tannenbergiem. Wykorzystując nowoczesne technologie, muzeum prezentuje historię obozu oraz życie codzienne jeńców wojennych, uświadamiając odwiedzającym tragiczne wydarzenia związane z tym okresem.

Salon Wystawowy Muzeum Budownictwa Ludowego mieści się w dawnej świątyni ewangelickiej. Jest to jeden z najstarszych budynków w mieście, zbudowanym w połowie XIV w. Początkowo jednonawowy, kościół był elementem miejskiego systemu obronnego. Przetrwał liczne zniszczenia, w tym dwa pożary oraz dewastacje podczas II wojny światowej. Odbudowany w XX w., nie odzyskał swojej pierwotnej sakralnej funkcji, lecz został zaadaptowany na cele kulturalne. Obecnie funkcjonuje jako galeria sztuki, prezentując różnorodne wystawy czasowe i stałe. Budynek zachował cechy gotyckie, barokowe oraz renesansowe, co czyni go interesującym architektonicznie. Wnętrze kościoła, dzięki adaptacji, zyskało nowoczesny charakter, stając się ważnym punktem na mapie kulturalnej Olsztynka.

Salon Wystawowy jest powiązany z kolejnym punktem, czyli Domem Mrongowiusza- kupuje się w nim bilet do niego. A sam Dom znajduje się zaraz za kościołem.

Strona muzeum

Dom Mrongowiusza to historyczny budynek zlokalizowany w dawnej baszcie, stanowiącej część średniowiecznych murów obronnych miasta. W XVI w., niektóre z baszt obronnych zostały przekształcone na domy mieszkalne poprzez dodanie ścian od strony miasta oraz przykrycie ich dachem. Dom, który nas interesuje, znajduje się w pobliżu kościoła. Początkowo należał do parafii ewangelickiej i pełnił funkcję szkoły oraz mieszkania nauczyciela. W XVIII w. zamieszkiwał tu rektor Bartłomiej Mrongowiusz z rodziną, a w 1764 r. urodził się tu jego syn, Krzysztof Celestyn Mrongowiusz, który później stał się obrońcą polskiej kultury i języka na Mazurach. W kolejnym stuleciu. budynek został wydzierżawiony przez władze miejskie i przekształcony w szpital oraz przytułek dla starców. Po II wojnie światowej, aż do lat 70. XX wieku, był zamieszkany przez lokatorów, a następnie po generalnym remoncie, przeznaczony na cele muzealne.

100 m dalej znajduje się zamek krzyżacki, który zbudowano na miejscu dawnego pruskiego grodu obronnego. Został wzniesiony w XIV w. Budowla na planie kwadratu z okazałym skrzydłem północnym, w którym mieścili się urzędnicy zakonni, stanowiła ważny punkt obronny i administracyjny. Krzyżacy wykorzystali strategiczne położenie na szlaku z Mazowsza, czyniąc z zamku miejsce koncentracji wojsk na południe. Po bitwie pod Grunwaldem, obiekt poddał się bez walki wojskom Władysława Jagiełły. W późniejszych latach, mimo licznych zniszczeń i odbudów, zamek zachował swoje znaczenie. W XVIII w. popadł w ruinę, a w kolejnym stuleciu większość murów została rozebrana.

Następnie, zamek przeszedł rekonstrukcję w stylu neogotyckim, a w jego murach umieszczono gimnazjum, którego dyrektorem był znany historyk Max Toeppen. Po II wojnie światowej, mury zamkowe były częściowo odbudowane i ponownie przeznaczone na cele szkolne. W XX w. pożar poważnie uszkodził dach głównego budynku, co wymagało kolejnej odbudowy. Obecnie, choć wiele elementów średniowiecznej struktury nie przetrwało, zachowały się dwie dolne kondygnacje skrzydeł, gotyckie piwnice ze sklepieniami krzyżowo-żebrowymi oraz ogólne założenie urbanistyczne.

Strona muzeum

Huta Szkła Artystycznego to miejsce, które łączy tradycję z nowoczesnością, oferując odwiedzającym niepowtarzalne doświadczenia. Powstała w latach 80. XX w., a od 2005 r. prowadzona jest przez Tarasa Krynickiego, który swoją pasję do szklarstwa rozwijał od najmłodszych lat.

Podczas wizyty w hucie można podziwiać rzemieślników tworzących szklane arcydzieła na żywo. Proces ten obejmuje dmuchanie i formowanie gorącej masy szklanej w różnorodne kształty, np. aniołki, ptaszki, słoniki, a także użytkowe przedmioty, jak wazony, salaterki i świeczniki. Cały cykl produkcji wymaga ogromnej precyzji i doświadczenia, ponieważ szkło musi być szybko i dokładnie formowane, zanim ostygnie i straci plastyczność.

Oprócz możliwości obserwowania na żywo procesu tworzenia szklanych wyrobów, można także wziąć udział w teoretycznych spotkaniach i praktycznych pokazach, podczas których przewodnik opowiada o historii i technologii produkcji szkła. Te interaktywne prezentacje są dostępne zarówno dla grup szkolnych, jak i osób indywidualnych.

Dla tych, którzy chcą spróbować swoich sił w szklarskim rzemiośle, huta oferuje także możliwość samodzielnego tworzenia szklanych dzieł.

Strona huty

Park Etnograficzny, powszechnie znany jako skansen, jest jednym z najstarszych i najbardziej rozpoznawalnych muzeów na wolnym powietrzu w Polsce. Jego historia sięga 1909 r., kiedy to w Królewcu powstało Muzeum Wsi. 30 lat później podjęto decyzję o przeniesieniu muzeum do Olsztynka.

Skansen zajmuje około 77 ha i prezentuje 68 obiektów architektonicznych, w tym 13 przeniesionych z Królewca. Ekspozycje obejmują zarówno budynki mieszkalne, sakralne, jak i gospodarcze, pochodzące z regionów tj.: Warmia, Mazury, Powiśle, Mała Litwa oraz Sambia. Wyjątkową atrakcją są zrekonstruowane zagrody wiejskie, młyny, kuźnie, a także kościół z Rychnowa i różne typy wiatraków. Wszystkie obiekty zostały wyposażone w autentyczne przedmioty codziennego użytku, które obrazują życie na wsi w XIX i XX w.

Muzeum nie tylko chroni architekturę ludową, ale także prowadzi działalność edukacyjną i kulturalną. Organizuje liczne wystawy, warsztaty oraz wydarzenia, które mają na celu popularyzację tradycji i folkloru regionu.

Dzięki bogatym zbiorom i różnorodnym ekspozycjom, skansen w Olsztynku jest miejscem, gdzie można poczuć autentyczny klimat dawnej wsi, poznając jednocześnie historię i kulturę regionu. Jest to miejsce, które łączy przeszłość z teraźniejszością, oferując zwiedzającym nie tylko lekcję historii, ale także niezapomniane wrażenia.

Strona muzeum