Pałac w Kwitajnach, znany również jako Zamek Dönhoff, to niezwykły zabytek, który zachwyca zarówno architekturą, jak i historią. Zbudowany w latach 1728-40 na planie prostokąta, reprezentuje późnobarokowy styl z elementami późnoklasycystycznymi. Od frontu zdobi go ryzalit z trójkątnym szczytem, a na elewacji można zobaczyć kartusze herbowe hrabiów Phillipa Otto von Donhoff i jego żony Marii Amalii zu Dohna-Schlodien.

Zamek nie tylko budynek rezydencjonalny, ale również część większego kompleksu pałacowo-parkowego. Otoczony malowniczym parkiem z XVIII-XIX w. oraz zachowanymi oryginalnymi elementami, np. pomnikiem poległych w I wojnie światowej czy oranżeria z 1850 r.

Historia Kwitajn jest równie fascynująca jak sam pałac. Miejscowość, jedna z najstarszych na Warmii i Mazurach, miała swój początek w XIII w. i przez wieki przeszła wiele przemian, związanych z rodzinami szlacheckimi, tj. Borcke, von Derfflinger, a ostatecznie von Donhoff, którzy byli właścicielami pałacu do 1945 r. Po II wojnie światowej pałac zmienił swoje przeznaczenie kilkakrotnie, aż w końcu w latach 90. XX w. trafił w ręce prywatnego właściciela, który przeprowadził gruntowną renowację budynku. 

Dziś pałac Kwitajny stanowi własność prywatną, więc można go zobaczyć tylko z zewnątrz.

Zamek krzyżacki, wzniesiony na miejscu wcześniejszego grodu pruskiego, pierwotnie pełnił funkcję obronną, co podkreślają dodatkowe umocnienia i fosa oddzielająca go od zabudowań miejskich. Początkowo skromny, z czasem został rozbudowany, a jego renesansowa przebudowa nadała mu dzisiejszy wygląd. Mieści obecnie instytucje kulturalne i administracyjne, m.in. Izbę Pamięci, która powstała dzięki inicjatywie Wiesława Śniecikowskiego i pełni rolę centrum promującego lokalną historię i dziedzictwo. Gromadzi eksponaty, które ukazują historię Pasłęka i jego okolic. Na uwagę zasługują nie tylko przedmioty codziennego użytku z minionych epok, tj. maszyny do szycia czy żelazka, ale również unikalne dokumenty, jak 3 oryginalne akty przekazania terenów byłego powiatu pasłęckiego.

Mury miejskie, długie na 1200 m, są najdłuższymi zachowanymi średniowiecznymi murami w województwie warmińsko-mazurskim. Zbudowane w XIV w., przeszły liczne przebudowy i renowacje, zwłaszcza po wojnach i pożarach, które nękały miasto. W kolejnych wiekach wzmocniono je bastionami, które przyczyniły się do obrony przed szwedzkimi najazdami.

Brama Młyńska, jedna z 3 bram wjazdowych do miasta, również pełniła funkcję obronną, chroniąc ważne szlaki handlowe i młyny. Zbudowana w XIV w., przebudowywana 5 stuleciu później i zniszczona podczas II wojny światowej, została odbudowana w 1996 r., przywracając jej dawny średniowieczny charakter.

Kościół św. Bartłomieja jest jednym z najstarszych obiektów sakralnych w regionie, mającym swoje korzenie w XIII w. Pierwsza wzmianka o parafii pochodzi z czasów, kiedy to przyznano ziemię i plac pod budowę nowej świątyni. Pierwotnie katolicka, została jednak przejęta przez ewangelików w okresie reformacji. Od 1946 r. ponownie pełni funkcję katolickiej parafii.

Architektonicznie kościół reprezentuje styl gotycki z elementami baroku. Przeszedł liczne przebudowy i remonty, m.in. po pożarach oraz kapitalny remont w XVIII w. Obecna budowla, wzniesiona na planie prostokąta, zawiera wieżę o kwadratowej podstawie, zwieńczoną hełmem w kształcie ostrosłupa. We wnętrzu znajduje się beczkowy sufit oraz cenne zabytki, m.in. ołtarz główny z 1687 r. autorstwa Izaaka Rygi i organy z XVIII w.

Kościół pełnił również rolę miejsca historycznych wydarzeń- rozmów pokojowych między Polską a Szwecją w 1635 r. Świadectwem bogatej historii są również odkrycia archeologiczne- tunel łączący kościół ze wzgórzem zamkowym, odkryty pod koniec XX w.

Ratusz w Pasłęku to przykład gotycko-renesansowego budynku, którego historia sięga XIV w. Znajduje się on przy ulicy Bolesława Chrobrego, pełniącej niegdyś rolę głównego rynku miasta. Architektura ratusza wyróżnia się wielogwiaździście sklepionym podcieniem od strony południowej, które jest jednym z charakterystycznych elementów fasady. Nad podcieniem znajdują się ostrołukowe okna, a całość wieńczy późnorenesansowy szczyt, dodany ok. 1650 r. Budynek posiada prostokątny plan, 2 kondygnacje oraz podpiwniczenie, które pierwotnie pełniło funkcję hali targowej.

Historia ratusza nie była jednak pozbawiona dramatycznych wydarzeń. Podczas II wojny światowej uległ on znacznemu zniszczeniu, które obejmowało aż 80% budynku. Niemniej jednak, dzięki staraniom odbudowy przeprowadzonej w XX w., ratusz odzyskał swój dawny blask. Współcześnie budynek pełni funkcję biblioteki oraz miejsca spotkań Stowarzyszenia Mniejszości Niemieckiej w Pasłęku.

Brama Kamienna, znana również jako Wysoka Wieża, stanowi nieodzowny element historii Pasłęka. Wzniesiona w XIV w. w stylu gotyckim. Funkcjonowała jako główna brama wjazdowa na teren Starego Miasta, zabezpieczając go za pomocą dębowej kraty i mostu zwodzonego umieszczonych w jej otworze przejazdowym. Razem z murami miejskimi o długości 1,2 km, Brama Kamienna jest jednym z najdłużej zachowanych średniowiecznych obiektów obronnych w województwie warmińsko-mazurskim. W przeciwieństwie do zniszczonej w XIX w. Bramy Garncarskiej, Brama Kamienna stanowi dzisiaj symbole historycznego charakteru Pasłęka.

Cerkiew św. Onufrego jest architektonicznym zabytkiem o bogatej historii sięgającej XV w. Wzniesiona w XIX w. na planie krzyża greckiego, reprezentuje styl klasycystyczny z charakterystyczną białą elewacją. Nad nawą wznosi się złocona kopuła z sześcioma oknami, podkreślająca jej majestatyczny charakter. Fasada zdobiona jest 4 kolumnami oraz polichromią ukazującą Jezusa Chrystusa, Maryję i Świętego Onufrego. Cerkiew otaczają niskie mury, a naprzeciwko wejścia znajduje się dzwonnica bramna z 12 oknami i złoconą kopułą zwieńczoną latarnią.

Historia miejsca sięga 1499 r.- wtedy to założono monaster św. Onufrego, który stał się ważnym ośrodkiem prawosławnej duchowości i edukacji. Po wielu przeobrażeniach i zniszczeniach, w tym po pożarze, cerkiew została odrestaurowana, odzyskując swój dawny blask.

Pochylnia Buczyniec, zlokalizowana na Kanale Elbląskim, pełni kluczową rolę w transporcie statków pomiędzy różnymi poziomami wodnymi. Została oddana do użytku w 1860 r. i jest najdłuższą pochylnią na tym szlaku, mierzącą 490,3 m długości. Różnica poziomów między górną a dolną stacją wynosi 20,62 m. Z pochylni można wyruszyć w rejs statkiem.

Obok górnej stacji pochylni znajduje się Muzeum Kanału Elbląskiego, które zostało urządzone w celu upamiętnienia i edukacji na temat historii oraz inżynieryjnych osiągnięć tego unikalnego miejsca. Muzeum zostało założone dzięki inicjatywie Romana Klima i jego staraniom o zebranie eksponatów związanych z historią kanału.

Izba Historii Kanału Elbląskiego prezentuje historię budowy i funkcjonowania kanału. Dzięki wszechstronnej ekspozycji, od restauracji modeli po digitalizację archiwalnych dokumentów, odwiedzający mogą zgłębiać tajemnice techniczne i kulturowe związane z tym unikalnym miejscem.

Śluza Miłomłyn, umiejscowiona na Kanale Elbląskim, jest kluczowym punktem wodnym, który stanowi centralny węzeł dla żeglugi w regionie Warmii i Mazur. Zbudowana w 1850 r. i przebudowana w latach kolejnych, pełni nie tylko funkcję techniczną, umożliwiającą pokonanie różnic poziomów, ale także historyczną, jako element unikatowego systemu hydrotechnicznego. Wyposażona w betonowe komory i mechanizm cięgnowo-łańcuchowy do obsługi wrót, śluza Miłomłyn jest ważnym elementem dziedzictwa kulturowego regionu. Dzięki niej możliwe jest przejście jednostek pływających między Elblągiem, Ostródą a Iławą, co czyni ją nieodzownym elementem dla turystów oraz lokalnej społeczności żeglarskiej.

Kościół św. Bartłomieja jest zabytkiem sakralnym, wzniesionym na przełomie XIX i XX w. w stylu neogotyckim. Początkowo był świątynią protestancką, a po II wojnie światowej został przekazany katolikom. Obiekt został zbudowany na planie prostokąta, oszkarpowany, z dwuspadowym dachem pokrytym dachówką. W jego wnętrzu znajdują się malowane drewniane sklepienia łukowe oraz cenne elementy wyposażenia, m.ni. późnobarokowy ołtarz główny z 1718 r., ambona z 1715 r., a także witraże przedstawiające biblijne sceny. Znajduje się tu także kamienna chrzcielnica z przełomu XIV i XV w. oraz organy z 1901 r., wykonane przez firmę A. Terletzki i Ed. Wittek z Elbląga.

Tężnia solankowa znajduje się nad Jeziorem Ilińskim, w strefie A obszaru ochrony uzdrowiskowej Miłomłyna. Otwarta w 2021 r. Centralna bryła tężni o szerokości 9,93 m i wysokości 10,8 m. Kształtem nawiązuje do młyńskiego koła z herbu miasta. Zawiera zbiornik na solankę, system zasilania i sterowania pompami oraz klatkę schodową prowadzącą na platformę widokową. Otacza ją konstrukcja drewniana na rzucie pierścienia, generująca aerozol zawiesiny solanki.

Wewnętrzny dziedziniec został podzielony na 2 części: jedna przeznaczona jest do kąpieli inhalacyjnych, a druga do rekreacji i odpoczynku, nieco oddalona od centralnej bryły wytwarzającej aerozol. Obok tężni wytyczono trasę leczenia spacerowego, która prowadzi od drogi publicznej nad brzeg Jeziora Ilińskiego do Leśnego Parku Uzdrowiskowego. Trasa jest oświetlona, a na terenie tężni dostępna jest strefa bezpłatnego internetu.

Jest to dobre miejsce do zanocowania- dostępne są toalety oraz kosze na śmieci.