Kościół pw. Świętej Trójcy w Chynowie, Główna 58, Chynów
Kościół pw. Świętej Trójcy to przykład drewnianej architektury sakralnej Mazowsza, który swoją historią sięga połowy XV w. Pierwsza świątynia w tym miejscu, została zbudowana w okolicy ważnej trasy handlowej, zwanej dawniej “via magna”. Obecny obiekt wzniesiono w XVII w. Do zabytkowych elementów architektonicznych należy drewniana wolnostojąca dzwonnica z 1867 r.
Wnętrze kościoła zachwyca barokowym wystrojem. Znajduje się tu rokokowy ołtarz główny oraz późnorenesansowy ołtarz boczny, w którym wyróżnia się obraz Matki Bożej. Warto również zwrócić uwagę na figury św. Józefa i św. Jana Nepomucena oraz belkę tęczową, na której znajduje się krucyfiks i figury świętych. Ambona i chrzcielnica także pochodzą z okresu baroku.
Co warto podkreślić, jest to najstarszy modrzewiowy kościół na Mazowszu.
Plac Wolności, Grójec
Spacer po Grójcu to dobra okazja, aby odkryć urok miasta, które słynie z sadownictwa i długiej tradycji uprawy jabłoni. Centrum życia jest Plac Wolności, gdzie niedawno ustawiono oryginalny Pomnik Jabłka. Ten ogromny, wykonany z brązu owoc jest nie tylko symbolem lokalnej dumy sadowniczej, ale także miejscem odpoczynku – w jabłko “wtopiono” wygodne ławeczki. Pomnik przypomina o bogatym dziedzictwie jabłkowym regionu, który dostarcza blisko 40% całej krajowej produkcji tych owoców.
Z Placu Wolności warto udać się na spacer w kierunku ratusza. Ta klasycystyczna budowla powstała w 1821 r. i jest dziełem Hilarego Szpilowskiego. Choć wielokrotnie odnawiany, nadal zachowuje swój historyczny charakter, z boniowaną fasadą i charakterystyczną wieżyczką zegarową.
Nieopodal znajduje się jeszcze jeden ważny punkt – Pomnik Pamięci poświęcony działaczom polonijnym i żołnierzom, którzy oddali życie za wolność regionu. Rzeźba przedstawia postacie na tle skrzydeł husarskich, będących symbolem polskiej waleczności.
Kościół św. Mikołaja Biskupa w Grójcu, Worowska 1, Grójec
Kolejnym obiektem wartym zobaczenia jest kościół św. Mikołaja Biskupa, który przyciąga wzrok swoją gotycką architekturą. W XVI w. świątynia była rozbudowywana, a kolejne zmiany przyniosły murowaną zakrystię i dzwonnicę. Niestety, podczas potopu szwedzkiego kościół został poważnie zniszczony, obrabowany i spalony, ale jego odbudowa trwała aż do połowy XVIII w.
We wnętrzu znajdziemy późnogotycki krucyfiks oraz obraz Chrystusa Ukrzyżowanego, który powstał w 1870 r. Chrzcielnica z piaskowca, ze znakiem kamieniarza i herbem Półkozic, jest miejscem, gdzie – według lokalnej tradycji – ochrzczono Piotra Skargę. Co ciekawe, miejscowi twierdzą, że rycerze wyruszający na bitwę ostrzyli o nią swoje miecze. Na południowej fasadzie można dostrzec zegar słoneczny, a nad głównym wejściem – tablicę dewocyjną z rzeźbą Chrystusa Ukrzyżowanego, Matki Boskiej Bolesnej i św. Jana Ewangelisty.
Pałac Mała Wieś, Mała Wieś 40
Pałac w Małej Wsi to zachwycający przykład architektury klasycystycznej, będący świadkiem zmieniających się losów Polski i wielu pokoleń. Jego historia sięga XVIII w., kiedy to na zlecenie Bazylego Walickiego, doradcy króla Stanisława Augusta Poniatowskiego, powstała ta imponująca rezydencja..
W 1786 r. pałac przyjął swój charakterystyczny, klasycystyczny wygląd z majestatycznym herbem Walickich – Łada. Początkowo budowla była połączona galeriami z czterema pawilonami, jednak w późniejszych latach przeszła modyfikację, nadając jej delikatniejszą przestrzenną formę. Pałac gościł wielu bohaterów i zasłużonych dla kraju osobistości. Bazyli Walicki zapraszał tu m.in. króla Stanisława Augusta Poniatowskiego w 1787 r.
Właściciele Małej Wsi, związani z czołowymi rodzinami arystokratycznymi, m.in. Zamoyskimi i Lubomirskimi, byli aktywnymi uczestnikami wydarzeń narodowych, w tym powstań i ruchów niepodległościowych. Po zakończeniu wojny, pałac uległ nacjonalizacji i zmienił swoje przeznaczenie. Służył jako szkoła, a później jako letnia rezydencja dla najważniejszych urzędników państwowych. W jego murach przebywały osobistości, tj. Władysław Gomułka, Józef Cyrankiewicz czy Jerzy Buzek, a miejsce to szczególnie upodobała sobie Nina Andrycz.
Kościół Świętej Trójcy w Belsku Dużym, Modrzewiowa 4, Belsk Duży
Kościół Świętej Trójcy również związany jest z Bazylim Walickim, który to sfinansował jego budowę. Świątynia była początkowo niewielka, co zmusiło ówczesnego proboszcza do podjęcia prac rozbudowy. W XX w. kościół powiększono o dwa boczne skrzydła, kaplice i rozbudowane prezbiterium.
Wnętrze kościoła kryje wiele cennych dzieł sztuki, w tym polichromie odnowione m.in. w 1956 roku i w 1995 roku przez prof. Michała Baranowskiego. W ołtarzach znajdują się zabytkowe obrazy autorstwa Mastalskiego i Pękalskiego. Ponadto, zachowały się klasycystyczne epitafia z czarnego marmuru.
Kościół pw. Sanktuarium Matki Bożej Lewiczyńskiej, Lewiczyn 1
Pierwszą świątynię w Lewiczynie wzniesiono już w XIII w., a jej fundatorami byli Lewiccy herbu Prawda. Po trzech wiekach drewniana budowla uległa zniszczeniu, więc wybudowano nowy kościół, który w 1730 r. silna burza poważnie uszkodziła. Odbudowany został już z jedną wieżą, która zachowała się do dzisiaj.
Sanktuarium Matki Bożej Lewiczyńskiej jest jednonawowe, zbudowane z modrzewiowego drewna, a jego wystrój to głównie dzieła barokowe. Główny ołtarz pochodzi z 1750 r. Najcenniejszym skarbem jest Cudowny Obraz Matki Bożej Pocieszycielki Strapionych, sprowadzony do Lewiczyna przez rodzinę Oborskich i ofiarowany kościołowi przez ks. Jana Opalińskiego. Obraz namalowany na deskach cyprysowych zdobi srebrna sukienka z XVII w.
Zabytkowy zespół pałacowo-parkowy w Dylewie, Dylew 39
Majątek Dylewo wzmiankowano już w 1328 r. jako dobra rycerskie nadane przez komtura dzierzgońskiego. Przez wieki zmieniał właścicieli, aż do XIX w., kiedy to przeszedł w ręce rodziny von Rose. Ówczesny właściciel, Franz Rose, był mecenasem sztuki, a posiadłość zdobiły dzieła Adolfa Wildta i Alberta Wellti. Po II wojnie światowej pałac spłonął, a późniejszy podział majątku doprowadził do jego dewastacji.
Dwór w Dylewie to parterowa budowla, częściowo drewniana. W tylnej części znajduje się ryzalit z tarasem i barokowym szczytem. Alkierze zaprojektowano na planie ośmioboku i przykryto spiczastymi dachami, co nadaje budowli unikatowy charakter.
Park wokół dworu został założony na przełomie XIX i XX wieku przez Johanna i Ernsta Larassów w stylu neoromantycznym. Wyróżniał się on bogatym drzewostanem oraz malowniczym stawem z wyspami i kanałami. Niestety, po II wojnie światowej park uległ dewastacji, a znaczna część folwarku została rozebrana.
Dawny pałac rodziny Świdzińskich, Świdno
Pałac w Świdnie jest przykładem przekształcania pierwotnych barokowych założeń w bardziej klasycystyczną estetykę końca XVIII i początku XIX w. Rezydencja wyróżnia się prostą, klasycystyczną formą. Od strony ogrodu, ze względu na spadek terenu, pałac uzyskuje trzecią kondygnację oraz taras wsparty na arkadach.
Budynek otacza krajobrazowy park z XIX w., otwierający perspektywy na staw i okoliczny pejzaż. Po wojnie pałac popadł w ruinę, ale w latach 70. przeszedł gruntowną restaurację na potrzeby Instytutu Chemii Fizycznej PAN. Obecnie pozostaje w niezłym stanie, choć jest niedostępny dla zwiedzających i można go oglądać tylko z daleka.
Świdno należało do rodziny Świdzińskich aż do początku XIX w., po czym przeszło na własność Michała Stadnickiego i jego żony Heleny ze Świdzińskich. Od drugiej połowy XIX wieku do 1945 r. rezydencja była w posiadaniu Bonieckich, w tym heraldyka Adama Bonieckiego, autora „Herbarza Polskiego”. Ostatni właściciel, Michał Boniecki, został tragicznie zamordowany w Warszawie w 1944 r.