Strona muzeum

“Koniec i bomba, a kto czytał ten trąba!”… czy te kończące „Ferdydurke” słowa zostały spisane we wsolskim pałacu? Nie wiadomo. Niewątpliwie Gombrowicz pracował nad tą powieścią w majątku należącym do swojej szwagierki i brata Jerzego, ale nie ma informacji dotyczącej tego, które fragmenty dzieła tu powstały.

Pałac we Wsoli stał się siedzibą muzeum poświęconego Witoldowi Gombrowiczowi w 2009 roku. Obok ekspozycji stałej prezentującej życie i twórczość pisarza placówka oferuje odwiedzającym także wydarzenia artystyczne i intelektualne takie jak np. Międzynarodowe Panele Gombrowiczowskie przyciągające znanych i uznanych twórców z Polski i zagranicy.

Wystawy czasowe, lekcje muzealne, prelekcje i wykłady od lat zaspokajają potrzeby intelektualne wielbicieli talentu twórcy „Ferdydurke”.

…Jan Zagłoba herbu Wczele, co każdy snadno poznać może, choćby po onej dziurze, którą w czele kula rozbójnicka mi zrobiła, gdym się do Ziemi Świętej za grzechy młodości ofiarował.
 — Dajże waść pokój — rzekł Zaćwilichowski; — powiadałeś kiedyindziej, że ci ją kuflem w Radomiu wybito.
 — Kula rozbójnicka, jakom żyw. W Radomiu było co innego…”

…a gdzie doszło do tego dramatycznego napadu na Imć Pana Zagłobę? Lokalna wieść niesie, że stało się to pod „Dębem Zagłoby” rosnącym sobie w najlepsze w radomskim Parku Kościuszki.

Sam park powstał w XIX wieku za czasów gubernatora Anuczina i przez długi czas tak właśnie był nazywany. Obok zabytkowych drzew znajdziecie w nim budynek dawnej rogatki lubelskiej, budynek kawiarni „Parkowa”, rekonstrukcję ruin baszty, żeliwny krzyż z 1890 r. oraz pomniki znanych osobistości.

Z jednej strony parku strzelistymi wieżami ku niebu wyrasta katedra pw. Opieki NMP. Jej budowę, która budziła wiele emocji, rozpoczęto pod koniec XIX wieku, gdyż Radom potrzebował kościoła. Powołano nawet specjalną komisję wizytującą najpiękniejsze nowo wzniesione kościoły w celu wyboru odpowiedniego modelu i architekta. Po długich debatach jako wzorzec wybrano w końcu kościół św. Floriana na warszawskiej Pradze i jego twórcy, Józefowi Dziekońskiemu powierzono wykonanie projektu. Forma świątyni nawiązuje do gotyku francuskiego, a wysokie wieże przypominają kształtem wieże kościoła mariackiego w Krakowie.

Przykatedralny parking jest dobrym miejscem pozostawienia kampera przed wizytą w parku, czy też kolejnym punktem trasy – pałacem Sandomierskim.

Pałac Sandomierski powstał w 1827 roku według projektu Antoniego Corazziego i od początku był przeznaczony na cele publiczne. Mieściła się w nim siedziba władz województwa sandomierskiego. Odbywały się tu także przedstawienia teatralne. Swego czasu była to także pierwsza lokalizacja Teatru Powszechnego w Radomiu.

Tuż obok pałacu, pod numerem 51, znajduje się budynek mieszczący kiedyś jeden z najsłynniejszych w Europie lokali gastronomicznych, który gościł m.in. Cherlesa de Gaulle, cesarza Wilhelma II, Wojciecha Kossaka, Henryka Sienkiewicza, Władysława Reymonta, czy Ignacego Mościckiego. Natomiast pod numerem 15 wciąż działa restauracja „Rzymska”, która swe podwoje otworzyła w latach 70-ych XIX wieku. Stołował się w niej prezydent Stanisław Wojciechowski.

Chociaż deptak Żeromskiego, będący reprezentacyjną ulicą Radomia, powstał dopiero w XIX wieku, to nikogo nie dziwi fakt, że swe siedziby wznosili tutaj najbardziej znamienici i najbogatsi reprezentanci miasta. Spacerując ulicą zwróćcie uwagę na Pałac Kierzkowskich (nr 36), Pałac Teodora Karscha (pl. Konstytucji 3 Maja – przy deptaku), czy dawny budynek Towarzystwa Kredytowego Ziemiańskiego (nr 35).

Jeśli dobrze wytężycie wzrok, to wśród wspaniałej architektury ulicy Żeromskiego wypatrzycie… pomnik serka homogenizowanego waniliowego. Jest to jeden z symboli Radomia.

Resursa znaczy klub towarzyski…

W połowie wieku XIX-ego, Rada Opiekuńcza Zakładów Dobroczynnych Powiatu Radomskiego wybudowała obiekt, który miał przynosić dochody na finansowanie działalności pobliskiego szpitala św. Kazimierza (obecnie hotel Awiator). Budynek został bardo szybko wynajęty przez radomską Resursę Obywatelską z przeznaczeniem na cele kulturalne. Zresztą charakter gmachu podkreślają rzeźby trzech muz greckich wieńczące jego szczyt.

Obiekt był w posiadaniu Resursy do roku 1914. W tym czasie gościł w nim m.in. Henryk Sienkiewicz. Potem losy budynku były różne, chociaż zazwyczaj związane z działalnością kulturalną (np. siedziba Teatru Rozmaitości), czy też społeczną (szpital). Obecnie mieści się w nim Ośrodek Kultury i Sztuki.

Przed gmachem stoi pomnik sławnego radomianina – Jacka Malczewskiego oraz… co ciekawe… mini pomniczek z serii „symbole Radomia” – pistolet VIS.

Uwagę zwiedzających przykuwa również dzieło jednego z najlepszych polskich artystów street art – Rafała Roskowińskiego zdobiące mury skrzydła Resursy. Jest to seria murali prezentująca ludzi związanych z Radomiem.

Zespół klasztoru Bernardynów został uznany za Pomnik Historii, czyli za zabytek o szczególnym znaczeniu dla kultury Rzeczypospolitej.

Jego początki sięgają roku 1468. To właśnie wtedy zakonnicy przybyli do Radomia i na przedmieściu miasta, tuż obok murów rozpoczęli budowę swojej siedziby. Murowany kościół wraz z klasztorem powstawał w kilku fazach z cegieł wypalanych przez mnichów w specjalnie na ten cel postawionej cegielni.

Od czasów Kazimierza Jagiellończyka klasztor był beneficjentem licznych nadań królewskich. Wizyty królów Polski w Radomiu odbywały się zawsze z udziałem mnichów, a obrady Trybunału Skarbowego Koronnego w wieku XVII – XVIII rozpoczynały się na ogół w przyklasztornym kościele.

Patriotyczne zaangażowanie Bernardynów w okresie Powstania Styczniowego doprowadziło do kasaty zakonu przez władze carskie. Na powrót do Radomia mnisi musieli czekać do roku 1936.

Wnętrza kościoła i klasztoru zawierają cenne zabytki minionych epok. Wśród nich na szczególne podkreślenie zasługuje okazała późnogotycka grupa rzeźbiarska Pasji z końca XV w. z kręgu warsztatowego Wita Stwosza oraz piramidalny komin budynku gospodarczego (unikat na skalę europejską)

Pierwotny kościół św. Jana Chrzciciela wzniesiono w stylu gotyckim w latach 1360 – 1370 z fundacji Kazimierza Wielkiego. W wiekach późniejszych dobudowano boczne kaplice. Całość przebudowano w stylu neogotyckim na początku XX wieku.

Pozostałością dawnego kościoła jest północna ściana nawy z kaplicą różańcową i wieżą, kaplica Kochanowskich oraz prezbiterium. W zewnętrzne ściany budynku wbudowano tablice grobowe pochodzące z przykościelnego cmentarza. Najstarsza z nich jest datowana na rok 1774.

W sąsiedztwie Fary już w XIV wieku rozlokował się zgrabny Ryneczek. Jego wymiary, wyznaczone w czasach kazimierzowskiej lokacji, nie zmieniły się do czasów obecnych i wynoszą 82 na 112 metrów. W poszczególnych pierzejach placu rozrosły się ciekawe budowle z przeszłością, wśród których na szczególną uwagę zasługuje tzw Dom Gąski (nr 4) i Dom Esterki (nr 5). O ile ten drugi został ze względu na zły stan techniczny wyburzony podczas wojny, a następnie zrekonstruowany, o tyle historia Domu Gąski jest nieprzerwana od czasu swego zarania, czyli od wieku XVII. Podobno nocował w nim sam król Szwecji Karol Gustaw.

Rynek dawnego Miasta Kazimierzowskiego, jak przystało na porządne serce miasta, był świadkiem wielu wydarzeń. Obozowały na nim wojska szwedzkie i rosyjskie. Dokonywano tu egzekucji obrońców Rzeczypospolitej, ale też entuzjastycznie witano wielkich polskich wodzów, czyli Tadeusza Kościuszkę i ks. Józefa Poniatowskiego.

Strona muzeum

A wszystko zaczęło się w roku 1913, kiedy to znany radomski kolekcjoner ks. Wiśniewski podarował część swych zbiorów Radomskiemu Oddziałowi Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego. Chciał bowiem stworzyć muzeum.

Po wielu wyzwaniach, problemach i zawirowaniach powstało miejsce opowiadające historię Miasta Kazimierzowskiego. Wszyscy, którzy chcą dowiedzieć się o nim więcej, mogą odwiedzić zabytkowe domy Gąski i Esterki. W ich wnętrzach przygotowano niesamowicie interesującą, interaktywną wystawę pozwalającą zaspokoić ciekawość zainteresowanych. Zwiedzający mają do dyspozycji gogle wirtualnej rzeczywistości dzięki którym podróż w czasie staje się dla nich realna. Co więcej, goście mogą przyodziewać stroje z epoki, aby w pełni wczuć się w atmosferę minionych radomskich uwarunkowań.

Forma i treść ekspozycji pozwala na dobrą zabawę dla całej rodziny, dla tych dużych i dla tych małych. Najmłodsi z wielką ochotą penetrują zakamarki muzeum, nie czując upływającego czasu i zgłębiając historię Radomia.

Strona muzeum

Muzeum zlokalizowane jest w tzw. zespole popijarskim, powstałym w XVIII wieku według projektu Antoniego Solariego.

Prezentowanych jest w nim 8 wystaw stałych, którym warto poświęcić trochę czasu. Ekspozycje związane z historią Radomia, ekspozycje przyrodnicze, oraz te mówiące o życiu i twórczości związanego z miastem filozofa Leszka Kołakowskiego zapraszają wszystkich zaciekawionych.

Szczególną dumę muzeum stanowi zbiór dzieł Jacka Malczewskiego, najwybitniejszego polskiego symbolisty związanego z ziemią radomską. Wszytko rozpoczęło się w roku 1925 kiedy to rada miasta Radomia zakupiła od mistrza dwa obrazy: „Mój pogrzeb” oraz „Autoportret”. Od tego czasu muzeum pozyskuje i udostępnia gościom dzieła, rysunki oraz pamiątki związane z Malczewskim.

Kiedy w XIII wieku na miejscu drewnianej świątyni z wieku XII postawiono murowany, gotycki kościółek, nikomu do głowy nie przyszło, że jego dzieje będą bardzo burzliwe.

Kościół św. Wacława zbudowano na terenie Starego Radomia zanim król Kazimierz Wielki ufundował obecne Miasto Kazimierzowskie. Jest to najstarszy murowany obiekt Radomia.

Na początku XIX wieku władze austriackie zamieniły świątynię na magazyn, dzieląc wnętrze na trzy kondygnacje. Następnie, w 2 połowie XIX stulecia władze rosyjskie zorganizowały tu więzienie i umieszczały zesłańców przed wywiezieniem ich na Syberię. W czasie epidemii tyfusu szalejącej na ziemi radomskiej zaraz po I wojnie światowej, budynek zamieniono na szpital epidemiologiczny, a następnie na dom starców.

II wojna światowa to czas kiedy w kościele umieszczono szpital psychiatryczny. Działał w nim dr Jerzy Borysowicz, który m.in. pomagał Żydom. Jednym z nich był Mordechaj Anielewicz, późniejszy przywódca powstania w getcie warszawskim. Po wojnie świątynia pełniła jeszcze kilka ról, aby w końcu powrócić do funkcji kościelnych. Pracami eliminującymi przekształcenia kierował prof. Wiktor Zin.

W pobliżu kościoła znajduje się grodzisko powstałe jakieś 1500 lat temu z inicjatywy pierwszych piastowskich władców.

Strona muzeum

Skansen to prawdziwa perełka zachwycająca wszystkich miłośników muzeów na wolnym powietrzu. Zajmuje on obecnie obszar nieco ponad 32 hektarów, ale wciąż się rozwija.

Swym gościom proponuje on spotkania z kilkudziesięcioma obiektami budownictwa wiejskiego różnego typu. Znajdują się tu cudownie malownicze chałupy, dwory i budynki gospodarcze. Jest stareńki kościółek z 1749 roku, a na brzegach rzeczki Ko­sówki przysiadły młyny.

W skansenie można podziwiać też tysiące eksponatów ruchomych takich jak pojazdy, maszyny rolnicze, ule, narzędzia pszczelarskie, tkaniny, czy sztukę ludową.

Wywołujący niesamowite wrażenie, przepiękny modrzewiowy kościółek został przeniesiony do Bardzic z Białobrzegów w latach 50-tych XX wieku.

To unikatowe w skali Mazowsza arcydzieło powstało w latach 1771 – 1772. Jego fundatorem był podkomorzy czerski Paweł Boski.

Wnętrze kościoła wyposażono w późnobarokowy ołtarz z XVIII w. oraz barokową ambonę.

Obiekt znajduje się na szlaku „Drewniane skarby Mazowsza”