Parafia w Zambrowie to miejsce o bogatej historii, sięgającej aż 1283 roku, kiedy to została założona z inicjatywy Konrada, księcia Czerskiego i Mazowieckiego. W trakcie walk rusko-litewsko-polskich w XIII wieku, parafia przestała istnieć. Wznowiono ją na przełomie XIV i XV w. Pierwotny kościół został strawiony przez pożar w 1538 roku. a obecny, murowany, w neoromańskim stylu, zbudowano w latach 70. XIX wieku. Na ścianach nawy rozpostarte są małe i okrągłe, jak również wąskie i podłużne okna. Przy elewacji frontowej zwracają uwagę dwie wysokie wieże. Sklepienie zdobią niezwykłe zdobienia, a zabytkowe elementy wyposażenia, takie jak epitafium inskrypcyjne Ignacego Jana Dąbrowskiego, barokowa monstrancja z XVII w. oraz neobarokowy krzyż ołtarzowy z końca XIX w. przenoszą nas w świat minionych wieków.

Stojący w centralnym punkcie miasta, naturalnej wielkości posąg żubra, nie jest przypadkowy. Podkreśla związek z przyrodą oraz genezę Zambrowa- nazwa miasta pochodzi od staropolskiego “ząbr” i oznacza miejsce pobytu żubrów. Legenda głosi, że początki Zambrowa wiążą się ze spotkaniem księcia Konrada I Mazowieckiego z żubrem, który był pierwszym mieszkańcem miasteczka.

Rzeźba otoczona jest terenami zielonymi nad zalewem na Jabłonce oraz malowniczym parkiem “Księżym Laskiem”, które stanowią doskonałe tereny rekreacyjne i spacerowe. Pomnik zajmuje wyjątkową pozycję na historycznym obszarze, będąc pierwotnie centralnym punktem założenia Zambrowa.

Dwór Lutosławskich znajduje się na terenie Łomżyńskiego Parku Krajobrazowego Doliny Narwi. To właśnie tam, w zabytkowym dworze ziemiańskim, otoczonym przepięknym parkiem spacerowym mieści się Muzeum Przyrody. Znajdują się w nim pamiątki rodzinne Lutosławskich, którzy przyczynili się do rozkwitu Drozdowa. Z rodem tym oraz ich posiadłością silne powiązania miał Roman Dmowski. To właśnie tam, w 1939 r. zmarł.

Muzeum posiada kilka wystaw np. historyczną pt. “Salon dworski” oraz przyrodnicze, związane z rzekami: Narwią i Biebrzą, fauną czy florą tamtejszych terenów. Zgromadzono również trofea łowieckie np. skóry wilka, rysia, poroża leśnych zwierząt oraz wiszące na ścianach ryciny. Pochodzą one z XIX- wiecznego niemieckiego wydawnictwa zoologicznego oraz z dzieła „Historiae Naturalis” z 1650 r. Jana Jonsona– lekarza i przyrodnika ze Szkocji. Warto zwrócić uwagę na ekspozycję akwarystyczna „Podwodny Świat Pięciu Kontynentów”, którą tworzy 26 akwariów o pojemności do 500 l.

Strona muzeum

W trakcie podróży z Muzeum Przyrody do punktu widokowego, mijamy po drodze cmentarz z kaplicą Lutosławskich oraz siedzibę Dyrekcji Łomżyńskiego Parku Krajobrazowego Doliny Narwi.

Z “Budki” roztacza się przepiękny widok na teren Łomżyńskiego Parku Krajobrazowego. Centralnym elementem jest meandrujący, nieuregulowany odcinek rzeki Narew oraz liczne, długie jeziora, stanowiące starorzecza ukształtowane przez zmiany biegu rzeki. Podczas zwiedzania parku, szczególnie w warunkach wiosennych, możemy doświadczyć zjawiska znikania rzeki, a spływające wody z topniejącego śniegu tworzą olbrzymie rozlewisko- jezioro. Okres wiosennego rozkwitu parku to również czas intensywnego życia dzikiego ptactwa, które zatrzymuje się w tym miejscu w drodze do swoich miejsc lęgowych.

Zwiedzanie Łomży zaczynamy od Starego Rynku- miejsca pełnego historii miasta. To rozległy plac, na którym znajduje się na fontanna, Ratusz i ławeczka Hanki Bielickiej. Otoczony jest odbudowanymi, pseudobarokowymi kamienicami.

Miasto powstało w X wieku, na wysokiej skarpie doliny rzeki Narew. Pozostałością po tamtych czasach jest olbrzymie grodzisko nazwane „Górą Królowej Bony” oraz „Wzgórzem św. Wawrzyńca”. Łomża rozkwitła w XV i XVI w. jako ważny ośrodek handlowy na szlaku rzecznym Narew-Wisła. Choć doświadczyła upadku w XVII w. z powodu wojen szwedzkich, odbudowała się w XIX-XX w. Po II wojnie światowej, Łomża stała się stolicą województwa, przyspieszając rozwój gospodarczy i budownictwo mieszkaniowe. 

Ławeczka Hanki Bielickiej to hołd dla wybitnej łomżynianki, aktorki i królowej kabaretu- Anny Bielickiej. Swoją sławę zawdzięcza “najpiękniejszej chrypce świata” i radiowemu programowi “Podwieczorek przy mikrofonie”. Jej kariera obejmowała również filmy, np.: “Pan Wołodyjowski”, gdzie zagrała słynną ciotunię. 

Klasztor wybudowano w latach 1770–72, w stylu baroku toskańskiego, na skarpie nad Narwią na tzw. Popowej Górze. Na wewnętrznym dziedzińcu znajduje się figurka Matki Boskiej Częstochowskiej. Budowla posiada trzy skrzydła. W latach 80. XVIII wieku dobudowano przy klasztorze Świątynię Matki Boskiej Bolesnej. Użyto wtedy materiałów pochodzących ze zrujnowanego kościoła św. Wawrzyńca w Starej Łomży. Kościół posiada pięć ołtarzy, w których umieszczone relikwie męczenników św. Specjoza i Kolumbana. Przy bocznym wejściu, od kilkudziesięciu lat w czasie Bożego Narodzenia, prezentowana jest ruchoma szopka.

Co ciekawe, nazwa “kapucyni” wywodzi się od włoskiego słowa “capuccini”, którym włoskie dzieci określały zakapturzonych, brodatych zakonników, ponieważ “capuccio” w języku włoskim oznacza kaptur. 

Kolejnym ważnym punktem na mapie Łomży jest Muzeum Północno- Mazowieckie. Gromadzi ono eksponaty związane nie tylko z kulturą i sztuką kurpiowską, ale również z historią miasta. Na wystawach możemy podziwiać kolekcję bursztynów, jeden z największych zbiorów lamp naftowych w Polsce, przedmioty codziennego użytku na ziemi łomżyńskiej, monety czy banknoty polskie, szwedzkie i pruskie np. szelągi, półtoraki, szóstaki oraz medale upamiętniające ważne wydarzenia historyczne czy nawet papiery wartościowe tj. weksle, obligacje, akcje i List Zastawny Towarzystwa Kredytowego Miasta Łomży. Najcenniejszą kolekcją w zbiorach etnograficznych są ludowe drewniane świątki z XIX i początków XX w. oraz zbiór strojów ludowych, który ukazuje zmiany zachodzące w ubiorach od końca XIX w. do czasów współczesnych. Unikalnymi eksponatami są: wczesno-neolityczna kościana zawieszka- amulet z wyrytymi sylwetkami jelenia i łani oraz średniowieczny szklany kielich tzw. flet, mapa Polski z 1772 r. 

Strona muzeum

Katedra św. Michała Archanioła w Łomży to późnogotycki kościół wybudowany w XVI w. Według źródeł, książęta mazowieccy Janusz i Stanisław oraz ich matka Anna ufundowali budowę tej świątyni, ponieważ wcześniejszy kościół Najświętszej Maryi Panny i świętych Rozesłańców podupadł. Podczas potopu szwedzkiego, katedra została zniszczona. Po odbudowie wystrój zmienił się z gotyckiego na barokowy. Kolejne remonty wprowadziły np. sztukaterie rokokowe nad łukiem tęczowym, dobudowano zakrystię, wstawiono drewniane empory w prezbiterium, wybito otwory w ścianie południowej i przeniesiono nagrobki z prezbiterium i kaplicy Różańcowej do nawy. Po II wojnie światowej, kościół regotyzowano. Obecnie jest przykładem tzw. gotyku mazowieckiego. W katedrze znajdują się nagrobki m.in. późnogotycki proboszcza Jana Wojsławskiego czy renesansowy z marmuru brunatnego Nikodema Kosakowskiego. W ścianie zewnętrznej wieży katedry umieszczono kamień, który przypomina maskę i może być związany z praktykami kultu pogańskiego.

W 2005 r. odnaleziono ok. 70 szkieletów w jamach oraz kryptę grobową pod posadzką w prezbiterium.

Muzeum powstało w 2012 r. Posiada trzy sale zatytułowane „Między ziemią a niebem”, „Na plebanii” oraz „Skarbiec”. W pierwszej, możemy podziwiać galerię rzeźby i malarstwa. Druga to aranżacja wystroju plebanii, a w trzeciej zgromadzono eksponaty wykonane głównie ze złota i srebra oraz blachy miedzianej i mosiężnej. Są to m.in.: monstrancje, pacyfikały, relikwiarze, ampułki, dzwonki. Najstarsze kielichy mszalne pochodzą z okresu gotyku, a najmłodsze z XX w.

Strona muzeum

Skansen im. Adama Chętnika to jeden z dwóch najstarszych muzeów na wolnym powietrzu w Polsce. Położony jest na skarpie u ujścia Pisy do Narwi. W Nowogrodzie zebrano obiekty charakterystyczne dla tradycyjnej architektury drewnianej Kurpiowskiej Puszczy Zielonej. Powierzchnia muzeum to 3,5 ha i możemy podziwiać tu m.in. bramy, kapliczki, dworek, leśniczówkę, olejarnię, kuźnię, młyn, odrzynki drzew bartnych i wiele innych. Najstarszym obiektem jest pozostałość po średniowiecznym zamku, który był znany jako Wzgórze Ziemowita. Wszystkie konstrukcje pochodzą z obszaru Kurpiowskiej Puszczy Zielonej i są drewniane, datowane od końca XVIII w. do pierwszej połowy XX w. Większość z nich zachowała oryginalne meble. W budynku administracyjnym prezentowana jest wystawa biograficzna Adama Chętnika, natomiast leśniczówka zawiera ekspozycję strojów ludowych. Ekspozycja bartniczo-pszczelarska usytuowana jest na skarpie, a rolnicza znajduje się w nadbrzeżnej części skansenu.

Strona skansenu

Nadnarwiański Szlak Schronów Bojowych to trasa, która prowadzi przez historyczne schrony bojowe z okresu II wojny światowej, zlokalizowane wzdłuż rzeki Narwi. Te umocnienia, zbudowane w ramach polskich przygotowań obronnych przed II wojną światową, miały bronić wschodnią granicę państwa. Szlak obejmuje schrony bojowe, stanowiska artyleryjskie, a także inne obiekty militarne, ukazującą nie tylko architekturę fortyfikacyjną, ale także kontekst historyczny. 

Schron bojowy “U Lepaka” był największym i najlepiej uzbrojonym obiektem na pododcinku “Most”. Zlokalizowany na stoku Górki Lepackiej, posiadał strategiczne położenie, z idealnie rozmieszczonymi stanowiskami bojowymi ckm. Jego konstrukcja obejmowała dwie oddzielne strzelnice z ckm zwrócone na wschód oraz jedno stanowisko zwrócone na zachód. Schron posiadał gazoszczelną kopułę bojową dla ckm na części zachodniej. Wejście do schronu było chronione kratą antyszturmową, wewnętrzną strzelnicą obrony wejścia i drzwiami pancernymi. W schronie znajdowała się zrzutnia granatów na centralnej ścianie oraz skład amunicji w korytarzu łączącym izbę bojową z kopułą. Schron został zniszczony przez Niemców w 1944 roku, a jego ruiny zachowały się do dzisiaj.