Nazwa Chaty pochodzi od nazwiska właścicieli- Barbary i Tomasza Pac. Wraz z synem gromadzą eksponaty związane z dziedzictwem historycznym rodu Paców i epoce I Rzeczypospolitej oraz regionu. Znajdziemy tam przedmioty m.in. z czasów sarmatów czy militaria z II wojny światowej oraz zbiory z zakresu etnografii, historii oraz militariów, z najstarszymi eksponatami pochodzącymi z XVII wieku. Gospodarze chętnie opowiedzą o “duszy” zbiorów czy przeprowadzą warsztaty. Jednak pamiętajcie o wcześniejszym umówieniu wizyty :).

Strona chaty

Zamek w Tykocinie początkowo należał do Gasztołdów, jednak po wygaśnięciu rodu spadek przypadł władcom Polski i Litwy. Zygmunt August postanowił wybudować tam imponującą twierdzę, która stała się ważnym ogniwem obronnym, dzięki otoczeniu Narwią i bagnami. W kolejnych latach, stała się największym arsenałem Rzeczypospolitej końca XVI w.

Warownia gościła wielu monarchów np. Zygmunta Augusta, Stefana Batorego, a nawet cara Rosji, Piotra Wielkiego. Dla pierwszego z nich, twierdza stała się nekropolią przez 14 miesięcy. Po bezpotomnej śmierci monarchy, na scenie pojawił się nie tylko nieobsadzony tron, lecz także ogromne dziedzictwo. Kraj ogarnął rozległy spór, więc ceremonia pogrzebowa musiała zostać odłożona. Gdy wybrano nowego króla, kondukt żałobny z ciałem Zygmunta Augusta wędrował do Krakowa przez kolejne 5 miesięcy. Trwało to tyle, bo w każdym miasteczku odprawiono egzekwie.

Co ciekawe, to właśnie na zamku w Tykocinie, August II Mocny po raz pierwszy przyznał Order Orła Białego.

Obecnie, zrekonstruowana część zamku to skrzydło południowe z basztami Turma i Rogowa oraz fragment skrzydła północno-zachodniego. W trakcie odbudowy jest baszta Biała i fragment skrzydła północnego. Warownia pełni funkcję hotelu, muzeum oraz restauracji, która oferuje przepyszną staropolską kuchnię, w szczególności gęsinę. 

Strona zamku

Barokowa budowla została ufundowana przez hetmana Jana Klemensa Branickiego w latach 1742- 1751. Kościół ma charakterystykę bazylikową- wyróżnia się okazałą elewacją frontową, dziedzińcem kościelnym i dwoma wieżami, które podkreślają symetrię.

Kościół Trójcy Przenajświętszej zachowuje wspaniałe wnętrze, charakterystyczne dla epoki jego powstania. Na przełomie XVIII i XIX w., polichromie ścienne zostały zmalowane, a w 1910 r. ponownie odkryte. Ołtarze i całe wyposażenie wnętrza pochodzi z lat 40. XVIII w. Obrazy w nawach bocznych namalował znakomity malarz polskiego baroku, Szymon Czechowicz. Kompleks uzupełnia plebania, wzniesiona w połowie XVIII wieku.

Naprzeciwko kościoła Trójcy Przenajświętszej znajduje się tykociński rynek. Na środku placu możemy podziwiać pomnik Stefana Czarnieckiego, który po potopie szwedzkim otrzymał te tereny od swojego monarchy. Jest to drugi najstarszy pomnik świecki w Polsce. 

Kilka metrów dalej możemy zwiedzić zabytkowy Drewniany Dom Mieszczański. Zbudowana z drewnianych bali i pokryta czerwoną dachówką chata, obecnie jest siedzibą fundacji Centrum Badań nad Historią i Kulturą Małych Miast. Jeśli podczas Waszej podróży Dom będzie otwarty- zachęcam do zwiedzenia wnętrza.

Kolejnym obiektem wartym odwiedzenia jest Alumnat. Unikalny w skali Polski, a według Zygmunta Glogera, jeden z najstarszych w Europie domów weterana dla zasłużonych żołnierzy. W XIX w. funkcjonował jako instytucja charytatywna i utrzymywał tę rolę do momentu I wojny światowej, kiedy to uległ uszkodzeniom i przestając pełnić pierwotne zadania. Po 1945 r., budynek był wykorzystywany na różne potrzeby np. jako sala widowiskowa zlokalizowana w dawnej kaplicy czy schronisko PTTK. Od 1993 r. jest własnością prywatną i obecnie pełni funkcję obiektu hotelowo-restauracyjnego z kuchnią kresową. Alumnat był również planem filmowym dla „U Pana Boga w ogródku” oraz „U Pana Boga za miedzą”.

Budynek muzeum to dawny Dom Talmudyczny, który wybudowano w latach 1772–1798. W czasie II wojny światowej, Niemcy całkowicie go zniszczyli. Po zakończeniu konfliktu, przez długi czas pozostawał w stanie kompletnego zaniedbania. W następnych latach przeszedł kapitalny remont, stając się od 1977 r. siedzibą muzeum. 

Znajdziemy tam bogate zbiory judaiców oraz stałą wystawę poświęconą postaci Zygmunta Glogera- etnografa i znanego autora Encyklopedii staropolskiej, który mieszkał w pobliskim Jeżewie. Ponadto, muzeum prezentuje galerię prac Zygmunta Bujnowskiego- malarza Ziemi Tykocińskiej oraz eksponaty związane z historią Tykocina i okolic.

Strona muzeum

Kilka metrów od Muzeum znajduje się Wielka Synagoga, która jest dominującym elementem częściowo zachowanej dzielnicy żydowskiej Tykocina. To jedna z największych i najstarszych świątyń żydowskich w Polsce- wybudowano ją w 1642 r. Reprezentuje cechy renesansowo-barokowe. Podobnie jak budynek Muzeum, w trakcie II wojny światowej synagoga została zdewastowana i okradziona przez hitlerowców. Po zakończeniu walk służyła jako magazyn nawozów sztucznych. Podczas pożaru w 1965 r., w świątyni spłonęły archiwa gminy żydowskiej i unikalna biblioteka, a księgi, które uratowano- wyrzucono do pobliskiej rzeki.

Od lat 70. XX wieku synagoga jest siedzibą Muzeum Kultury Żydowskiej w Tykocinie i prezentuje np. zabytkowe zwoje Tory, tałesy, menory czy besaminki. W wieży, która dawniej służyła za więzienie dla Żydów, obecnie stworzono pokój rabina oraz rekonstrukcje wieczerzy paschalnej.

Strona muzeum

Po drodze do kasztelu mijamy restaurację Rzym, w której warto się zatrzymać i zwiedzić jej wnętrza. Sala biesiadna wygląda jak za czasów sarmackich, a alkierz Rasputina i Myśliwski, razem z eleganckim szynkwasem, pozwalają przenieść się do tamtej epoki.

Samo Muzeum Oręża Polskiego im. Jerzego Hofmanna mieści się w budynku inspirowanym architekturą XVII-wiecznego kasztelu. Jest to prywatne muzeum, które otwarto w 2013 r. Niestety nie udało mi się go zwiedzić wewnątrz, ponieważ było nieczynne. Na zewnątrz można jednak podziwiać narzędzia tortur z okresu średniowiecza m.in. madejowe łoże, maski hańby czy szafot.

Muzeum Wnętrz Pałacowych w Choroszczy znajduje się w letnim pałacu hetmana Jana Branickiego. Otacza go malowniczy park. Obiekt prezentuje wnętrza pałacowe z XVIII i XIX wieku, ukazując pomieszczenia, meble i dekoracje. Zbiory obejmują cenne eksponaty związane z historią rodziny właścicieli pałacu oraz z kulturą i sztuką minionych wieków. Zgromadzono zarówno elementy codziennego życia, jak i sztukę użytkową, tworząc kompleksową wizję życia w różnych okresach.

Wnętrza ozdabiają obrazy pochodzące z okresu od XVII do XIX wieku, w tym portrety właścicieli pałacu oraz dzieła ze szkół francuskiej, włoskiej i niemieckiej z połowy XVIII w. Ponadto, można podziwiać lustra, zegary stojące i kominkowe, porcelanę miśnieńską, wiedeńską i berlińską, szkło artystyczne z polskich i zachodnioeuropejskich pracowni, a także rzeźby z marmuru i brązu, alabastrowe wazony, świeczniki, kinkiety oraz dywany.

Strona muzeum

Ta atrakcja wymaga krótkiego spaceru. Zostawiamy nasze pojazdy i udajemy się w głąb Narwiańskiego Parku Narodowego. Po drodze możemy podziwiać rozlewiska Narwi i wypatrywać zwierząt. 

Zgodnie z miejscową legendą, robotnicy, którzy budowli most łączący Białystok z Jeżewem w XX w., zmęczeni pracą, przyjęli ofertę diabła. Obiecał on, że most zostanie postawiony w ciągu kilku dni, ale pierwsza osoba, która go przejdzie, odda mu duszę. Słowa dotrzymał, ale ludzie chcieli go przechytrzyć- jako pierwszy przez most przebiegł stary koń. Czart wściekł się i rzucił klątwę- każdy odbudowany w tym miejscu most przetrwa jedynie przez 11 lat, po czym nadejdzie wielka wojna. Do tej pory przekleństwo się sprawdziło:  po raz 1 w 1915 r., gdy Rosjanie spalili przeprawę, po czym wybuchła I wojna światowa i po raz 2 w 1939 r.

Obecnie mieszkańcy nie chcą budowy stałej przeprawy przez Narew w Kruszewie, z obawy przed kolejną wojną, choć władze gminy Choroszcz rozważają budowę kładki zamiast mostu, aby oszukać diabła.

Ostatnim punktem jest kładka widokowa przez rzekę Narew. Pomosty mają ok 1 km i zostały umieszczone na palach nad obszarami podmokłymi i bagnami. Do pokonania koryt rzeki używane są pływające pomosty, z których korzysta się, przeciągając je łańcuchami lub linami siłami własnych mięśni. 

Podczas spaceru możemy podziwiać niepowtarzalny krajobraz rozlewisk, obserwować różnorodność flory i fauny. Obszar ten jest ostoją dla wielu gatunków ptaków. Wieża widokowa zapewnia lepszy widok na meandrującą rzekę.