Pałac Paulinum to dawna rezydencja szlachecka z XIX w., wzniesiona na szczycie parkowego wzgórza. Nazwa folwarku pochodzi od pierwszego superiora zakonu jezuitów – Paula Kottinga. Zakonnicy przybyli na tereny Jeleniej Góry na zaproszenie cesarza austriackiego, który chciał wzmocnić katolicyzm na Śląsku. Jednak w 1774 r., jezuici zostali zmuszeni do opuszczenia Paulinenhofu ze względu na decyzję papieża.

Sam pałac był rozbudowywany i modernizowany. W latach 70 XIX w. przypominał niemiecki renesans, a jego wnętrza- średniowieczne zamki saskie. Po zakończeniu II wojny światowej służył za dom wypoczynkowy dla archeologów, muzealników i historyków sztuki. W latach 60 XX w., w pałacu wybuchł pożar, który zniszczył mansardowy dach, część klatki schodowej i strop poddasza. Szybka odbudowa niestety nie pozwoliła na zachowanie pierwotnego wyglądu. Jednak po przejęciu posiadłości przez fundację, zadbano o odpowiednią opiekę konserwatorską. 

Budowla posiada liczne wieżyczki, wykusze i loggię skierowaną w stronę zbocza, a także nieregularnie rozmieszczone okna. Cały pałac jest bogato ozdobiony kamiennym detalem architektonicznym. Wejście do pałacu prowadzi przez wgłębiony portyk z kolumnami. Otacza go przestronny park.

Strona pałacu

Historia muzeum sięga lat 70 XX w., a za jego twórcę uważa się ppłk rez. Czesława Buniewicza. To za jego sprawą przeniesiono eksponaty z Cieplic Śląskich do Jeleniej Góry.

Muzeum Historii i Militariów prezentuje wystawy broni ciężkiej oraz sprzętu radiolokacyjnego. Trzon eksponatów stanowi m.in. czołg T 34-85 oraz wyrzutnia rakiet BM 13 „Katiusza”. W 1993 r. do zbiorów trafił np. transporter opancerzony BTR 152 czy stacja radiolokacyjna Son 9A. Kolekcję powiększyła wyrzutnia rakiet kierowanych SPU 2P25M1 z przeciwlotniczego zestawu rakietowego KUB oraz cztery armaty. Dodatkowo, w muzeum możemy znaleźć sprzęt, który stanowił wyposażenie wojsk radiotechnicznych. Jest to np. wysokościomierz BOŻENA (RW 31) wyprodukowany w Polsce oraz stacja radiolokacyjna MAGDALENA (PRW 17). W 2006 r. zbiory powiększył śmigłowiec Mi-2 RL produkcji PZL Świdnik, który był na służbie do 2002 r.

Strona muzeum

Bramy czasu to największe podziemia w Karkonoszach, które znajdują się pod Wzgórzem Kościuszki. Jest to dawny schron przeciwlotniczy z czasów II wojny światowej, który kiedyś służył jako piwnice na wino i piwo, magazyn Centrali Rybnej, a nawet jako dyskoteka. Obecnie, stworzono kilka stref, które pozwalają na zaznajomienie się z sekretami historii oraz prawami, którymi rządzi się nauka. 

Wejścia na trasy strzegą “Wrota Czasu”, przez które należy przejść. Każda droga, a jest ich 5, ma swoją własną czasoprzestrzeń i przedstawia np. historię Karkonoszy, którą opowie Duch Gór Liczyrzepa. Jednak dla mnie, najciekawsze było laboratorium, w którym przeprowadzane były eksperymenty z ciekłym azotem. . W Time Gates znalazł się również pancerny pociąg i skrzynie ze sztabkami złota. Kto wie, może to w tych okolicach odnajdzie się słynny “Złoty pociąg”? 🙂

Strona bram

Wychodząc z podziemi udajemy się do Muzeum Karkonoskiego, którego początki wiążą się z założonym w 1880 r. Towarzystwem Karkonoskim. Gromadziło ono m.in. przedmioty związane z regionem. Po II wojnie światowej, część jego eksponatów wywieziono, a te które pozostały stały się zalążkiem dzisiejszego muzeum. Obecnie możemy w nim znaleźć przedmioty związane z historią, etnografią czy sztuką oraz rzemiosłem regionu. Są to np. największy w Polsce zbiór szkła artystycznego, imponująca kolekcja malarstwa na szkle z XVIII i XIX wieku, bogata kolekcja wyrobów z cyny oraz ekspozycja etnograficzna, z charakterystyczną dla tego regionu drewnianą chatą o konstrukcji przysłupowej. W środku niej znajdziemy tradycyjne przedmioty używane w XVIII i XIX w.

Strona muzeum

Życie kulturalne Jeleniej Góry w końcówce XIX w., pomimo braku własnej sali widowiskowej, rozwijało się bardzo dobrze, więc powstanie teatru było tylko kwestią czasu. Inicjatorem był burmistrz Arthur Hartung, a środki na budowę pochodziły głównie od mieszkańców. Secesyjny budynek zachowywał tradycyjny XIX- wieczny układ gmachów teatrów. Miał m.in. 2 sale wystawowe, piwiarnię, salę spotkań towarzyskich oraz salę widowiskową ze sceną. W 1904 r. po raz pierwszy odbyło się w nim przedstawienie.

II wojna światowa nie zniszczyła jeleniogórskiego teatru, więc mógł od razu zacząć działać. Zgromadzone stroje z Opery Berlińskiej i dekoracje umożliwiły w sierpniu 1945 r. wystawienie “Zemsty” Aleksandra Fredry.

Bazylika św. Erazma oraz św. Pankracego to najstarsza, trójnawowa gotycka świątynia w Jeleniej Górze. Pierwotny kościół spłonął w 1303 r. Pod koniec XIV w. odbudowano prezbiterium i mury obwodowe korpusu, a początkiem XV- nawę środkową i sklepienia. Po wojnie 30- letniej, jezuici odnowili budynek w barokowym stylu. W następnym wieku przeprowadzano kolejne remonty i obecnie bazylika jest charakterystycznym przykładem świątyni w stylu gotyckim, cechującej się ostrołukowymi obramieniami drzwi i okien, sklepieniem krzyżowo-żebrowym oraz przyporami.

Świątynia posiada 3 nawy, z czego główna ma wysokość aż 24 m. Renesansowa wieża, wzniesiona na początku XVI w., osiągająca 52 m, została odbudowana po pożarze w 1549 r. W 1736 r. została uzupełniona o barokowy hełm.

Kilka metrów od bazyliki, przy kaplicy św. Anny, znajduje się baszta. Był to fragment średniowiecznego kompleksu obronnego, który pilnował drogi do Wojanowa- stąd wzięła się nazwa. W grudniu 1480 r. wieża uległa zawaleniu z powodu gwałtownego wiatru, co spowodowało śmierć 5 osób zasypanych pod gruzami. Podczas szybkiej odbudowy dodano zegar na szczycie wieży, a całość ozdobiono hełmem i latarnią. W takiej formie podziwiamy ją do dzisiaj.

Historia bramy jest nieco inna. Zburzono ją w 1755 r., a obrys fundamentów zaznaczono ciemniejszą kostką brukową. Rok później, wybudowano na jej miejscu barokową furtę. Pełniła ona funkcje porządkowo- rogatkowe. Różnorodność zdobień bramy obejmuje rokokowe kartusze z herbami Jeleniej Góry, Śląska i Prus, a także okolicznościową inskrypcję.

Czas na plac Ratuszowy, czyli rynek. Otoczony jest urokliwymi barokowymi i rokokowymi kamienicami oraz arkadami. W jego centrum stoi fontanna Neptuna oraz XVIII- wieczny ratusz, z którego wyłania się Szczudlarz Jeleniogórski. Jest to rzeźba upamiętniająca festiwale teatrów ulicznych, które regularnie od 1983 r., odbywają się w tym mieście. Nie mogło również zabraknąć symbolu Jeleniej Góry, czyli Czerwonego Jelenia. 

Spacerując po starówce możemy podziwiać figurki jeleni np. jadącego na motocyklu. Następnie, nasze kroki kierujemy w stronę baszty zamkowej, która stanowi jedyny zachowany fragment dawnej bramy miejskiej. Jej konstrukcję datuje się na rok 1584. Wieża pełniła również funkcję więzienia. Małe otwory w murach, które możemy zauważyć, służyły do ostrzeliwania wroga.

Kościół pw. Podwyższenia Krzyża Świętego nazywany jest również Kościołem Garnizonowym lub Łaski Cesarskiej. Otacza go park, w którym umiejscowiono 19 kaplic grobowych należących do patrycjatu miejskiego, powstałych w okresie od 1717 do 1770 r., czyli w czasie intensywnego handlu lnem. Jest to największy spośród 6 luterańskich kościołów, które powstały w związku z ugodą cesarza habsburskiego Józefa I z królem szwedzkim Karolem XII. 

Porozumienie między władcami było efektem niechęci do walk Józefa I ze Szwedami. Zgodnie z nim luteranie mogli wybudować 6 murowanych świątyń o dowolnym kształcie. Jednak budowle te mogły powstać tylko poza murami miast. Sanktuarium w Jeleniej Górze jest wierną kopią świątyni Katarzyny Wazówny w Sztokholmie.

Wieża powstała na Wzgórzu Krzywoustego i ma 35 m wysokości. Wybudowano ją w 1911 r., z charakterystycznym dachem przypominającym grzybek. Umożliwia podziwianie panoramy Jeleniej Góry i Kotliny Jeleniogórskiej oraz Karkonoszy. Przed wybuchem II wojny światowej, na szczycie góry istniała karczma, kręgielnia oraz sala koncertowa.

Zgodnie z legendą, na Wzgórzu Krzywoustego istniał gród warowny z XI lub XII w. W następnym stuleciu powstał murowany zamek, o którym wspominają źródła pisane. Niestety, na przestrzeni kolejnych lat niszczał i do XIX w. zachowały się tylko ruiny. Gruzowisko zniszczono całkowicie przy budowie “Grzybka”.

Borowy Jar to malownicza dolina, biegnąca wzdłuż rzeki Bóbr. Słynie z pięknego krajobrazu, lasów i ścieżek spacerowych. Każdy znajdzie tam coś dla siebie- dostępne są szlaki turystyczne, odrestaurowana Ścieżka Poetów (dawniej nazywaną Ścieżką Miłości) czy Ścieżka Nimf. W okolicy zejścia ze Ścieżki Poetów znajduje się punkt widokowy “Trafalgar” z malowniczym widokiem na przełom Bobru oraz Jelenią Górę.

Nie można zapomnieć również o Cudownym Źródełku znajdującym się na stoku Góry Kaplicznej, niedaleko wiaduktu kolejowego. Zgodnie z legendą, woda, która z niego wypływa potrafi rozpoznać człowieka nieuczciwego. Niektórzy wierzą również w jego uzdrawiające moce.