Kościół św. Jana Chrzciciela w Czerniejewie, pl. Kopczyńskiego 7, Czerniejewo
Kościół św. Jana Chrzciciela to świątynia z długą i bogatą historią. Wzniesiona w XV w. w stylu gotyckim z fundacji biskupa poznańskiego Uriela Górki. Na przestrzeni wieków przeszła wiele przekształceń, które wpłynęły na jej wygląd i styl architektoniczny.
W XVIII w., za sprawą ówczesnego właściciela Czerniejewa, Władysława Radomickiego, kościół przeszedł gruntowną renowację, która obejmowała budowę nowej wieży. Te zmiany sprawiły, że obiekt niemal całkowicie stracił swój pierwotny gotycki charakter. Podczas kolejnych modyfikacji dobudowano dwie boczne kaplice i zakrystię, a także boczną nawę.
Wewnątrz znajduje się kilka cennych zabytków. Do najważniejszych należą XVI-wieczne drzwi do zakrystii, ozdobione herbem Górków, ołtarz główny z XVIII w. oraz dwa krucyfiksy z przełomu XVII i XVIII w. Ponadto w kościele znajdują się unikatowe przedmioty liturgiczne, np. XVII-wieczna kadzielnica. W podziemiach świątyni spoczywają szczątki zasłużonych mieszkańców Czerniejewa, w tym Jana Lipskiego, budowniczego miejscowego pałacu oraz jego rodziny.
Pałac w Czerniejewie, Lipskiego 5, Czerniejewo
Pałac w Czerniejewie to rezydencja klasycystyczna, której początki sięgają lat 1771-1780. Wzniesiony dla generała Jana Lipskiego, pałac stanowi jeden z najważniejszych zabytków architektury rezydencjonalnej w Wielkopolsce. Budynek wyróżnia się oryginalnym układem przestrzennym, który łączy elementy późnobarokowe z klasycystycznymi, w tym monumentalnym czterokolumnowym portykiem dodanym na początku XIX w. Wokół pałacu rozciąga się rozległy park krajobrazowy, który niegdyś miał cechy francuskiego ogrodu, ale z czasem został przekształcony w romantyczny park angielski.
Historia pałacu jest pełna przemian i remontów. Pod koniec XVIII wieku syn fundatora, Józef Lipski, nadał budowli klasycystyczny charakter, a we wnętrzach pojawiła się sala pompejańska i okazała sala balowa. W latach 1926-1928, za czasów hrabiego Zygmunta Skórzewskiego, pałac przeszedł kolejną przebudowę, podczas której dobudowano wschodnie skrzydło oraz połączono główną rezydencję z oficyną wschodnią za pomocą galerii.
W czasie II wojny światowej pałac został zajęty przez Niemców, co pozwoliło przetrwać zabudowaniom bez większych zniszczeń, choć wnętrza uległy dewastacji. Po wojnie obiekt służył różnym celom, w tym jako dom dziecka, aż do lat 70., kiedy to został przekształcony w centrum konferencyjne.
Mini ZOO, Pawłowo 14
Mini Zoo w Pawłowie to miejsce, które łączy edukację z rozrywką, oferując bliski kontakt z różnorodnymi zwierzętami. Zamieszkują je zarówno ptaki ozdobne, jak i zwierzęta gospodarskie oraz egzotyczne. Wśród mieszkańców znaleźć można kuce, lamy, strusie, pawie, osły, świnki wietnamskie, owce, kozy, a także kolorowe papugi i różne gatunki drobiu, takie jak kury, indyki, kuropatwy, przepiórki i bażanty.
Odwiedzając obiekt można także spróbować tradycyjnych potraw, np. jajecznicę ze strusiego jaja czy regionalne pyry z gzikiem. Na miłośników aktywnego wypoczynku czekają przejażdżki kucykiem, jazda bryczką oraz piesze rajdy po okolicznych lasach, które prowadzą m.in. do magicznej chatki Baby Jagi.
W okresie Bożego Narodzenia miejsce zamienia się w prawdziwe centrum świątecznej magii, oferując największą w Wielkopolsce żywą szopkę. Gości witają wówczas nie tylko zwierzęta, ale i sam właściciel przebrany za Gwiazdora.
Dwór Królewiec, Królewiec 1
Dwór w Królewcu został wzniesiony pod koniec XIX w. Stanowi doskonały przykład dworskiej architektury z tego okresu. Otoczony parkiem o powierzchni ponad 3 ha, jest idealnym punktem na spacer wśród drzew i malowniczych alejek.
Historia Królewca sięga początków XVI w., kiedy to wieś trafiła w ręce szlacheckich rodów, a przez kolejne stulecia była świadkiem wielu zmian. Dwór, który dziś możemy podziwiać, powstał dzięki Erazmowi Brzeskiemu, który zbudował go z myślą o swojej licznej rodzinie. W XX w., po wielu zmianach właścicieli, majątek przeszedł w ręce Skarbu Państwa, a dziś stanowi cenny element kulturowego dziedzictwa regionu.
Witkowo kościół i okolice, Stary Rynek 15, Witkowo
Spacer po Witkowie zaczynamy od kościoła św. Mikołaja. Murowana świątynia wznosi się w centralnym punkcie miasta, przy Starym Rynku, na niewielkim wzniesieniu. Zbudowana w stylu klasycystycznym w XIX w. Posiada charakterystyczną wieżę z hełmem stylizowanym na bazylikę w Gnieźnie oraz kaplice dedykowane Matce Bożej i Sercu Pana Jezusa. Wnętrze kościoła zachwyca polichromią i zabytkowymi kielichami oraz monstrancją.
Z kościoła warto udać się na spacer w kierunku pobliskiego pomnika Jana Pawła II. Znajdujący się na marmurowym cokole, przedstawia papieża w szatach liturgicznych, z ręką uniesioną w geście błogosławieństwa. Idąc dalej, można zwrócić uwagę na pomnik pierwszego burmistrza Witkowa- Gaworzewskiego oraz na dany Sąd Grodzki (obecnie to Zakład Poprawczy).
Spacer po Witkowie nie byłby pełny bez odwiedzenia Starego Rynku, gdzie wznosi się zabytkowy Bank Ludowy, wybudowany w 1913 r. Budynek, który dziś jest siedzibą Banku Spółdzielczego, to przykład architektury z początku XX w., która wciąż przyciąga uwagę swoją elegancją i prostotą.
Dwór w Kołaczkowie, Kołaczkowo 8
Dwór w Kołaczkowie to przykład neogotyckiej architektury, który powstał w XIX w. Stanowi część Szlaku Pałaców i Dworów Powiatu Gnieźnieńskiego. Choć z zewnątrz może kojarzyć się z baśniową scenerią, jego historia i architektura to efekt licznych zmian właścicieli i rozwoju tego miejsca na przestrzeni wieków. Wokół rozciąga się angielski park krajobrazowy, który pełnił funkcję nie tylko estetyczną, ale i użytkową, tworząc harmonijną przestrzeń wypoczynkową.
Budynek jest parterowy, z mieszkalnym poddaszem. Fasada ma kilka elementów z gotyku, połączonych z klasycystycznymi– np. kolumny podpierające gotyckie łuki. Po II wojnie światowej majątek został przejęty przez Skarb Państwa, a dwór stał się siedzibą Państwowego Gospodarstwa Rolnego. Obecnie część dworu jest w rękach prywatnych, a pozostała część należy do Agencji Nieruchomości Rolnych. Niedaleko znajduje się stara gorzelnia.
Wiatrak “Koźlak”, Kamionka 6
Wiatrak w Kamionce to jeden z cenniejszych zabytków w Wielkopolsce. Zbudowany w XIX w., jest typowym przedstawicielem konstrukcji koźlaka — wiatraka, który obraca się wokół masywnego słupa, umożliwiając dostosowanie go do zmieniającego się kierunku wiatru.
W 1948 r. wiatrak został poważnie uszkodzony przez tajfun, który złamał dwa skrzydła i odchylił budowlę o 2 m od pionu. Przez kolejne lata wiatrak popadał w coraz większą ruinę. Jednak dzięki staraniom lokalnych władz przeprowadzono gruntowną renowację obiektu. Podczas remontu wymieniono zniszczone elementy konstrukcji, w tym drewniane ściany i stropy, a także zrekonstruowano charakterystyczne skrzydła wiatraka. Zainstalowano także nowoczesne zabezpieczenia przeciwpożarowe i antywłamaniowe, co pozwoliło na dalszą ochronę tego cennego zabytku.
Bazylika Wniebowzięcia NMP i św. Michała Archanioła, pl. Kościeszy-Kosmowskiego, Trzemeszno
Bazylika Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny to zabytek sakralny, którego historia sięga XII w. Początkowo zbudowana w stylu romańskim przez kanoników regularnych sprowadzonych na ziemie polskie przez księcia Bolesława Krzywoustego. Świątynia przeszła liczne przebudowy i restauracje, które nadały jej charakterystyczny, późnobarokowy wygląd.
Zachowane fragmenty romańskiej budowli, tj. potężne kolumny i kamienne płyty nagrobne, wciąż świadczą o pierwotnym stylu. W XVIII w., dzięki staraniom opata Michała Kosmowskiego, kościół przeszedł gruntowną przebudowę, zyskując m.in. monumentalną kopułę nawiązującą do bazyliki św. Piotra w Rzymie. Dodatkowo, wyposażenie wnętrza zyskało barokowy wystrój, w tym freski autorstwa Franciszka Smuglewicza.
W trakcie II wojny światowej bazylika została zniszczona przez Niemców, którzy zamienili ją w magazyn wojskowy, a później spalili. Po wojnie rozpoczęto jej odbudowę, której finalny efekt stanowi wierna rekonstrukcja zarówno architektury, jak i wnętrz.
Klasztor Zakonu Braci Mniejszych Kapucynów, Kościół św. Jana Apostoła, Benedykta XVI 1, Mogilno
Klasztor benedyktynów w Mogilnie, zlokalizowany na wzgórzu nad Jeziorem Mogileńskim, jest jednym z najstarszych zabytków sakralnych w Polsce. Początki opactwa sięgają połowy XI w., kiedy to, według tradycji, zostało ufundowane przez Kazimierza Odnowiciela, choć niektóre źródła wskazują na Bolesława Śmiałego. Benedyktyni, prawdopodobnie sprowadzeni z Brauweiler koło Kolonii, osiedlili się w tym miejscu, tworząc kompleks klasztorny, który odegrał istotną rolę w chrystianizacji Mazowsza i Pomorza.
Pierwsza, romańska świątynia powstała w drugiej połowie XI w. Wewnątrz znajdowała się unikalna krypta z najstarszym w Polsce sklepieniem krzyżowym. Budowla była wielokrotnie przebudowywana, m.in. po zniszczeniu przez Władysława Odonica, a następnie w XV i XVI w., kiedy to kościół przyjął cechy gotyckie. W XVIII w., po rozwoju zakonu, obiekt został przekształcony w stylu barokowym, nadając mu dzisiejszy wygląd. Po rozbiorach Polski i kasacie, zabudowania klasztorne zostały przekształcone w szkołę, a później w szpital.
Kościół św. Jana Apostoła, będący częścią kompleksu, jest przykładem wyjątkowej architektury, łączącej elementy romańskie, gotyckie, renesansowe i barokowe. Wnętrze świątyni zdobią ołtarze w stylu rokoko, a także cenne dzieła sztuki, jak obraz Matki Boskiej Śnieżnej. Na szczególną uwagę zasługuje krypta, gdzie odprawiano msze przez ponad 800 lat.